Τζεμαλιέ

Μην φοβάσαι Τζεμαλιέ.

Αν σιωπήσουμε εμείς

θα φωνάξουν οι πέτρες.

Αν σιωπήσουν οι πέτρες

θα τρανταχτεί η γη.

Αν η γη δεν τρανταχτεί

θα σου γράψω ένα στίχο

για να μην σε ξεχάσει ποτέ κανείς.

Αν μελετήσει κανείς τα εθνικά σύνορα όλων των κρατών, θα παρατηρήσει ότι δεν χαράχτηκαν στους χάρτες με μελάνι. Ζωγραφίστηκαν με ανθρώπινο αίμα καθημερινών ανθρώπων που οι ηγεμόνες τους, αφού τους φόρτισαν με εθνική υπερηφάνεια, τους έστειλαν στην μάχη. Πολύ σπάνια θα βρεις τα ονόματα αυτών των ηγεμόνων και των παιδιών τους ανάμεσα στους πεσόντες. Κρυμμένοι μέσα στη χλιδή των ανακτόρων τους, εισέπρατταν τη δόξα και τον πλούτο της νίκης. Οι πολιτικοί διατάζουν πολέμους, ο φτωχός λαός κάνει το «πατριωτικό» του καθήκον. Το μαγικό στην όλη υπόθεση, είναι ότι είτε κερδηθεί είτε χαθεί ο πόλεμος, με κάποιο μυστήριο μαγικό τρόπο, οι ηγέτες συνεχίζουν να πλουτίζουν. Βρίσκουν έναν τρόπο να παρουσιάζουν τη βία του πολέμου σαν κάτι το ένδοξο. Στήνουν προτομές και μνημεία ηρώων, τα τυλίγουν με σημαίες και τα κάνουν πλατφόρμες, πάνω στις οποίες παραδίδουν μαθήματα πατριωτισμού, χαρίζοντας πύρινους λόγους, ώστε να μπορέσουν να διατηρήσουν εξουσία και πλούτο. Έτσι, καταλήξαμε να προσκυνούμε σημαίες βουτηγμένες στο αίμα και μια ιστορία γραμμένη με ψέμα. 

Στην Κύπρο, ένα νησί 9.251τ.χλ, που στον παγκόσμιο χάρτη δεν είναι παρά μόνο μια μικρή κουκκίδα, ανεμίζουν τέσσερις κρατικές σημαίες. Η σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας, η σημαία της ΤΔΒΚ, η σημαία της Ελλάδας και η σημαία της Τουρκίας. Οι δυο σημαίες ανήκουν σε νατοϊκές δυνάμεις, κι αν αυτό δεν σας λέει κάτι, εμένα μου λέει πολλά, αλλά είναι μεγάλο κεφάλαιο για να το αναλύσουμε σε αυτό το άρθρο. Ίσως το κάνουμε μια άλλη στιγμή. Έχουμε λοιπόν τέσσερις κρατικές σημαίες, για να επιλέξουμε για ποιαν είμαστε πρόθυμοι να σκοτώσουμε ή να σκοτωθούμε. Ανάλογα με τη σημαία, επιλέγουμε και ποιο ιστορικό αφήγημα να υιοθετήσουμε και σε ποιων ηρώων τα αγάλματα να βάζουμε στεφάνια. Άλλοι βάζουν στεφάνια στους τάφους των ηρώων της ΕΟΚΑ και της ΕΛΔΥΚ, άλλοι στους τάφους των ηρώων της ΤΜΤ και της ΤΟΥΡΔΥΚ κι άλλοι βάζουν στεφάνια στους τάφους των δολοφονηθέντων κουμουνιστών. Στο μεταξύ, ακόμα ανασύρουμε οστά αθώων Κυπρίων από τα πηγάδια και προσθέτουμε ήρωες στην ιστορία μας. Περπατάμε στη γη μας και δεν ξέρουμε αν τρίζουν κόκκαλα κάτω από τα πόδια μας και ποια σημαία σκότωσε αυτούς τους ανθρώπους.

Αυτοί που ξεκλήρισαν την οικογένεια του Σουππουρή στο Παλαίκυθρο, είναι ήρωες ή εχθροί αυτής της χώρας; Αυτοί που σκότωσαν τα παιδιά στην Αλόα, είναι ήρωες ή εχθροί αυτής της χώρας; Αξίζει προτομή σε αυτούς που σκότωσαν τους άοπλους άντρες της Τόχνης, ή μήπως αξίζει σε αυτούς που σκότωσαν τους άοπλους άντρες της Άσσιας; Ο μουσουλμάνος που βίασε τη χριστιανή πάει παράδεισο, και ο χριστιανός που βίασε τη μουσουλμάνα, πάει κι αυτός παράδεισο, γιατί το έκανε για την πίστη του και τη σημαία του; Μήπως θεωρούμε ότι αν κάποιος είναι τυλιγμένος με τη δική μας σημαία, είναι δικαιολογημένος για τα εγκλήματά του, ενώ ο άλλος όχι; Αν μέχρι εκεί φτάνει η ανθρωπιά μας, τότε η πατριωτική περηφάνια μας δεν αξίζει ούτε μισό δράμι.

Όσοι σε αυτή τη χώρα πίστεψαν στην ειρήνη και τη συμφιλίωση και επέλεξαν να σώσουν παρά να αφαιρέσουν ζωές, ο θάνατός τους δεν ήταν ηρωικός. Δεν έλαβαν τιμές και δόξες. Το κράτος επιλέγει ποιοι είναι οι ήρωες και για ποιους θα στηθούν μνημεία. Έτσι, άφησαν έξω από τη λίστα τη δική μου αγαπημένη κύπρια ηρωίδα. Δεν της έστησαν ποτέ προτομή για να της βάλω στεφάνι. Ούτε την ορθή ημερομηνία της θυσίας της δεν έγραψαν στον τάφο της. Την έκρυψαν σε ένα μικρό και ασήμαντο κοιμητήριο και φρόντισαν το όνομά της να ξεχαστεί. Καμιά σημαία δεν στολίζει τον τάφο της, ίσως γι’ αυτό είναι μια πραγματική Κύπρια. Στο μυαλό μου είναι η αρχαία Κύπρος, πριν τους σημαιοστολισμούς και τις διχόνοιες. Την αποκαλούσαν Τζεμαλιέ. Αν σας πουν πως ήταν πόρνη, μην τους πιστέψετε. Ήταν η θεά Αφροδίτη, που πέθανε στο νησί της, στις 21 Δεκεμβρίου το 1963. Πέθανε προσπαθώντας να σώσει τον έρωτά της και μαζί όλους τους έρωτες του κόσμου. Πέθανε για την αγάπη, τον έρωτα και τη συντροφικότητα. Όλοι όσοι σκοτώθηκαν ή σκότωσαν εκείνο το χάραμα, έγιναν ήρωες και τιμήθηκαν. Η δική μου ηρωίδα σύρθηκε στον δρόμο μέσα στα αίματά της, και κανείς από αυτούς που τυλίγονται τις σημαίες και φωνάζουν πύρινους λόγους, δεν έτρεξε να τη σώσει. Βογκούσε στην παγωμένη άσφαλτο μονάχη… Μετά σιωπή… Μετά, βροχή οι σφαίρες σε όλο το νησί…

Η Τζεμαλιέ -ή μήπως την έλεγαν Σαλιχέ Χασάν; Όχι, όχι, Αφροδίτη την έλεγαν…- δολοφονήθηκε από έναν «ήρωα», και μαζί της ξεψύχησε όλη η παλιά Κύπρος, κι ένα αιμάτινο ποτάμι ζωγραφίστηκε στον χάρτη μας. Δεν είναι σύνορα, δεν είναι οδοφράγματα, είναι γιοφύρια της ντροπής, που έκτισαν οι πατριδοκάπηλοι ηγέτες μας...

Τόνι Αγκαστινιώτης

13 Μαρτίου 2022 

Cemaliye

Korkma Cemaliye.

Eğer biz susarsak

taşlar haykıracak.

Eğer taşlar susarsa

dünya çalkalanacak.

Eğer dünya çalkalanmazsa,

kimse seni asla unutmasın diye

ben sana bir mısra yazacağım.

Tüm devletlerin milli sınırlarını incelerseniz, haritalara mürekkeple çizilmediklerini göreceksiniz… Liderlerinin onları milli gururla doldurduktan sonra, savaşa gönderdiği sıradan insanların kanlarıyla çizildiler…  Hayatlarını kaybedenler arasında bu liderlerin ve çocuklarının isimlerini nadiren bulursunuz… Onlar, saraylarının refahı içinde gizlenerek, zaferin ihtişamının ve zenginliğinin tadını çıkardılar. Siyasetçiler savaş düzenler, fakir halk da “vatani” görevini yerine getirir. Tüm meseledeki büyü, savaş kazanılsa da kaybedilse de liderlerin gizemli bir şekilde zengin olmaya devam etmeleridir. Savaşın şiddetini muhteşem bir şey olarak göstermenin bir yolunu hep bulurlar… Güç ve zenginliklerini sürdürebilmek için, kahramanların büstlerini ve anıtlarını dikerler, bayraklara sararlar, vatanseverlik dersleri verdikleri platformlar kurarlar ve nutuk çekerler. Böylece biz de kana bulanmış bayraklara ve yalanla yazılmış bir hikâyeye taparız...

Kıbrıs’ta, dünya haritasında sadece küçük bir nokta olan 9.251 kilometrekarelik adada, dört devletin bayrağı dalgalanıyor. Kıbrıs Cumhuriyeti bayrağı, KKTC bayrağı, Yunanistan bayrağı ve Türkiye bayrağı… İki bayrak NATO kuvvetlerine aittir ve bu sizin için hiçbir şey ifade etmiyorsa, benin için çok şey anlatıyor, ancak bu, şu an okuduğunuz makalede analiz edilemeyecek kadar büyük bir konudur. Bunu belki başka bir zaman yaparız. Dolayısıyla kimin için öldüreceğimizi veya kimin için öldürüleceğimizi seçebileceğimiz dört devlet bayrağımız var… Bayrağa göre hangi tarihi hikâyeyi benimseyeceğimizi ve hangi kahramanların heykellerine çelenk koyacağımızı da seçiyoruz. Kimisi EOKA ve ELDİK (Yunan alayı) kahramanlarının mezarlarına, kimisi TMT ve TURDİK (Türk alayı) kahramanlarının mezarlarına, kimisi de öldürülen komünistlerin mezarlarına çelenk koyuyor. Bu arada kuyulardan hala, masum Kıbrıslıların kemiklerini çıkarıyoruz ve hikayemize kahramanlar ekliyoruz. Toprağımızda yürüyoruz ve ayaklarımızın altındaki kemiklerin sızlayıp sızlamadığını ve bu insanları hangi bayrağın öldürdüğünü bilmiyoruz.

Palekithro’daki (Balıkesir) Suppuris ailesinin kökünü kazıyanlar, bu ülkenin kahramanları mı yoksa düşmanları mı? Aloa’daki (Atlılar) çocukları öldürenler bu ülkenin kahramanları mı yoksa düşmanları mı? Dohni’deki (Taşkent) savunmasız insanları öldüren kişilerin hakkı mıdır bu dikilen büstler, yoksa Aşşa’daki (Paşaköy) savunmasız insanları öldüren kişilerin hakkı mı? Hristiyan’a tecavüz eden Müslüman cennete gider, Müslüman’a tecavüz eden Hristiyan da cennete gider, çünkü bunu, inancı ve bayrağı için yapmıştır. Eğer biri bizim bayrağımıza sarılıysa, işlediği suçlarda haklı, diğeri haksız mıdır? Eğer insanlığımız o noktaya gelmişse, o zaman vatansever gururumuzun yarım dirhem dahi değeri yoktur.

Bu ülkede barışa ve uzlaşmaya inanıp can almaktan ziyade, kurtarmayı tercih edenlerin ölümleri kahramanca değildi. Onurlandırılmadılar. Kahramanların kim olduğunu ve kimler için anıt dikeceğini devlet seçer… Bu nedenle en sevdiğim Kıbrıslı kadın kahramanımı liste dışı bıraktılar. Çelenk koymam için ona büst yapmadılar. Ölüm tarihini bile mezarına doğru yazmadılar. Onu küçük ve önemsiz bir mezarlığa sakladılar ve adının unutulmasını sağladılar. Hiçbir bayrak mezarını süslemiyor, belki de bu yüzden gerçek bir Kıbrıslıdır. Aklımda eski Kıbrıs var, bayraklarla donatılmadan ve anlaşmazlıklar yaşanmadan öncesi… Ona Cemaliye diyorlardı. Eğer size onun bir fahişe olduğunu söylerlerse, sakın onlara inanmayın… O, 21 Aralık 1963’te, adasında ölen tanrıça Afrodit’ti. O, aşkını ve onunla birlikte dünyanın tüm aşklarını kurtarmaya çalışırken öldü. O, aşk, sevgi ve dostluk için öldü. Orada ölen ya da öldürülen herkes kahraman oldu ve onurlandırıldı. Benim kahramanım sokakta kanlar içinde sürüklendi. Bayraklara saran ve nutuk çekenlerden hiçbiri, onu kurtarmak için koşmadı. Buz gibi asfaltta tek başına inliyordu… Sonrasında sessizlik… Sonrasında, kurşunlar adaya yağmur gibi yağdı…

Cemaliye, yoksa ona Salise Hasan mı diyorlardı? Hayır, hayır, ona Afrodit diyorlardı. Bir “kahraman” tarafından öldürüldü ve onunla birlikte bütün eski Kıbrıs da can verdi. Haritamıza kanlı bir nehir çizildi. Bunlar sınır değildir, barikat değildir… Hamaset edebiyatı yapan liderlerimiz tarafından inşa edilen utanç köprüleridir...

Toni Agastiniotis

13 Mart 2022