Hoka hey!

«Hoka hey» στην γλώσσα των Ινδιάνων της φυλής Lakota θα πει: «Ας το κάνουμε». Μια φράση που τελικά παραφράστηκε και επικράτησε να μεταφράζεται «Είναι μια καλή μέρα να πεθάνουμε». Η παράφραση δεν είναι εντελώς λανθασμένη, γιατί το «Ας το κάνουμε», αυτόματα υπονοεί, «έστω κι αν μας κοστίσει τη ζωή».

Διαβάζω στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την απογοήτευση πολλών φίλων, που μετά την ήττα Ακκιντζί, ίσως και δικαιολογημένα, γράφουν τον επικήδειο της επανένωσης. Αν είσαι και Αμμοχωστιανός, όπως είμαι εγώ, είναι διπλός ο πόνος γιατί θα ήσουν σπίτι σου προ δεκαετίας, αν περνούσε το σχέδιο Ανάν. Τελικά αντί επιστροφής, παρακολουθήσαμε το πικνίκ του θριάμβου. Η δική μου πόλη, εκεί που έμαθα την αλφαβήτα και γεύτηκα για πρώτη φορά την αλμύρα της θάλασσας, έγινε το αξιοθέατο της διχοτόμησης. Πονώ να βλέπω την πόλη μου ξεσκισμένη και ερειπωμένη, αλλά ποιος νοιάζεται για τον πόνο του άλλου;   

Εμείς που πιστέψαμε στην ειρήνη και την επανένωση, δεν ξεκινήσαμε από τη θέση του νικητή και της πλειοψηφίας, και κανείς δεν μας υποσχέθηκε πως θα πετύχουμε τον στόχο μας. Η πάλη μας είναι ενάντια σε ένα κατεστημένο ενθρονισμένο πριν εμείς γεννηθούμε, και ίσως την σκυτάλη θα πρέπει να την παραδώσουμε στα παιδιά μας, χωρίς εμείς να γευτούμε τη χαρά της νίκης, στη βιολογική μας στιγμή. Σε κάθε στροφή της ιστορίας δίνουμε το παρόν μας, γιατί είπαμε «Hoka hey» και δεν αφήσαμε άλλες επιλογές στον εαυτό μας. Εμείς είμαστε αυτή η πολύχρωμη μάζα ανθρώπων, που η ιστορία μάς θέλει εδώ παρόντες, να αγωνιζόμαστε, και μέσα από τις στάχτες τής κάθε ήττας, να φωνάζουμε «Hoka hey» και να επαναδραστηριοποιούμαστε.

Θυμάμαι την πρώτη συνάντηση όπου είχα καλεστεί από διακοινοτική ομάδα. Ήταν λίγο μετά το σχέδιο Ανάν. Αυτή κι αν ήταν μια σκοτεινή περίοδος μετά το 1974, τόσο στον Νότο, όσο και στον Βορρά. Η συνάντηση ήταν στο Ινστιτούτο Γκαίτε, αν δεν κάνω λάθος, και ήταν δεν ήταν δέκα άτομα παρόντα. Θυμάμαι τα λόγια μιας φίλης εκείνη τη νύχτα, και την απογοήτευση στον τόνο της φωνής της, όταν είπε: «Ποιος ο λόγος να συναντιόμαστε πλέον; Να το διαλύσουμε». Το μόνο που είπα ήταν να μην τα παρατήσουν, ίσως γιατί εγώ μόλις άρχιζα τη δραστηριοποίησή μου, και με τρόμαζε η επιστροφή στη μοναξιά μου. Εγώ δεν ήμουν τίποτα μπροστά σε αυτούς τους ανθρώπους, που έδιναν τη μάχη πολλά χρόνια πριν από εμένα, και η κούραση, η απελπισία και η απογοήτευση ήταν ζωγραφισμένες στο πρόσωπο τους.

Θυμάμαι ολόκληρες ΜΚΟ που χάθηκαν εν μιά νυκτί, μέσα στον άνεμο της απογοήτευσης. Κι όμως, μετά από δεκαοκτώ χρόνια, εκείνοι οι λίγοι που απέμειναν όρθιοι, συνέχισαν σε πολύ μικρές ομάδες. Έμειναν, κρατήθηκαν και είναι ακόμα εδώ. Κάπου μέσα τους πρέπει να είπαν «Hoka hey». Άλλη εξήγηση δεν έχω. Το κίνημα της επαναπροσέγγισης ξαναβρήκε τα πόδια του. Σήμερα χιλιάδες άνθρωποι, εχθροί τότε της επαναπροσέγγισης, προστέθηκαν σε αυτό τον αγώνα, αφού τους κέρδισε το κίνημα, και στέκονται τροχοπέδη στη διχοτόμηση και στα πικνίκ της ντροπής. Μπορεί ο ειρηνικός μας αγώνας να μην κερδήθηκε, μα η μάχη συνεχίζεται. Ξέρω πως η εικόνα δεν φαίνεται καλή, μα στην πολιτική, κινήσεις που μοιάζουν με Τσεκ Ματ γυρίζουν σαν μπούμερανγκ πίσω στο κεφάλι που τις έκανε. Μπορεί να έρθει μια οριστική διχοτόμηση; Φυσικά και μπορεί. Εμείς όμως το παλεύουμε μέχρι την τελευταία ρανίδα της δύναμής μας, και αυτό μετρά. Είπαμε «Ας το κάνουμε», ας γίνουμε φωνές ειρήνης και συμφιλίωσης για τη γενιά μας, ώστε πάνω στις ιδέες μας να κτίσουν τα παιδιά μας, όπως κτίσαμε εμείς πάνω στις λίγες φωνές που ήρθαν από την περασμένη γενιά.   

Άνθρωποι στη σύγχρονη ιστορία του τόπου, όπως ο Κουτλού Ανταλί, οι Μισιαούλης και Καβάζογλου κι άλλοι πολλοί ανώνυμοι ήρωες της ειρήνης, αγκαλιασμένοι στη ζωή και στον θάνατο, μας έδειξαν το δύσβατο μονοπάτι της ειρήνης και της συμφιλίωσης. Ίσως αύριο να είναι η δική μας σειρά να τρυπηθούμε από σφαίρες, μα ίσως και να είναι η σειρά μας να νικήσουμε. Όπως έγραψε ο ποιητής της ειρήνης, Γιάννης Ρίτσος, «Αυτά τα δέντρα δεν βολεύονται με λιγότερο ουρανό. Αυτές οι πέτρες δεν βολεύονται κάτω απ' τα ξένα βήματα. Αυτά τα πρόσωπα δεν βολεύονται παρά μόνο στον ήλιο. Αυτές οι καρδιές δεν βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο».

Όχι δεν ξοφλήσαμε, δεν τα παρατήσαμε, είμαστε ακόμα εδώ.

Hoka hey!…

Τόνι Αγκαστινιώτης

27 Μαρτίου 2022

Hoka hey!

Lokota Kızılderililerinin dilinde “Hoka hey”, “Haydi yapalım” anlamına gelmektedir. Serbest çeviride “ölmek için güzel bir gün” olarak da tercüme edilen bir ifadedir. Serbest çeviri tamamen yanlış değildir, çünkü “haydi yapalım” cümlesi, otomatik olarak “hayatımıza mal olsa bile” anlamına da gelmektedir.

Akıncı’nın yenilgisinin ardından, birçok arkadaşımın sosyal medyada, belki de haklı olarak, yeniden birleşmenin öldüğünden bahsettiklerini görüyorum. Eğer sen de benim gibi Maraşlıysan, çifte acı içindesin, çünkü Annan Planı kabul edilmiş olsaydı, yıllar önce evinde olacaktın… Nitekim Maraş’a geri dönmek yerine, zafer pikniğini izledik. Alfabeyi öğrendiğim, denizin tuzunu ilk kez tattığım kendi şehrim, bölünmenin cazibe merkezi oldu. Şehrimin yıkıldığını ve harap olduğunu görmek canımı yakıyor, ancak bir başkasının acısı kimin umurunda?

Barışa ve yeniden birleşmeye inanan bizler, kazanan ve çoğunluk konumundan yola çıkmadık, kimse de bize amacımıza ulaşacağımızın sözünü vermedi. Mücadelemiz biz doğmandan önce tahta oturmuş bir rejime karşıdır ve belki de yaşadığımız sürece zaferin sevincini tatmadan, mücadelenin bayrağını çocuklarımıza teslim etmemiz gerekecek. Tarih değişirken biz de oradayız, çünkü biz “Hoka hey” dedik ve kendimize başka seçenek bırakmadık.  Biz, tarihin burada bulunmamızı, mücadele etmemizi ve her yenilginin külleri arasında “Hoka hey” diye bağırıp yeniden harekete geçmemizi istediği, renkli insan kitlesiyiz.

İki toplumlu bir grup tarafından davet edildiğim ilk toplantıyı hatırlıyorum. Annan Planından kısa bir süre sonraydı. 1974’ten sonra hem Güney’de hem de Kuzey’de karanlık bir dönemdi.  Yanılmıyorsam toplantı Goethe Enstitüsünde idi ve orada on kişi bile yoktu. O gece bir arkadaşımın şu sözlerini ve sesinin tonundaki hayal kırıklığını çok iyi hatırlıyorum: “Artık ne için görüşüyoruz? Dağılalım…” Ona söylediğim tek şey, pes etmemesi gerektiğiydi… Çünkü ben daha yeni başlamıştım ve belki de yalnızlığıma geri dönmekten korkuyordum. Benden yıllar önce mücadele veren bu insanların yanında ben hiçbir şeydim. Yorgunluk, umutsuzluk ve hüsran yüzlerine çizilmişti.

Tüm Sivil Toplum Örgütlerinin bir gecede hayal kırıklığı rüzgârı içinde kaybolduklarını hatırlıyorum. Ancak yine de on sekiz yıl sonra ayakta kalan az sayıda kişi, çok küçük gruplar halinde devam etti. Kaldılar, devam ettiler ve hala buradalar… İçlerinde bir yerlerde “Hoka hey” demiş olmalılar… Bunun başka bir izahatı yok… Yeniden yakınlaşma hareketi ayağa kalktı… Bugün, o zamanlar yakınlaşma düşmanı olan binlerce insan, bu mücadeleye katıldılar, bölünmeye ve utanç pikniğine engel oluyorlar. Barışçıl mücadelemiz kazanılmamış olabilir ancak mücadele devam ediyor. Resmin iyi görünmediğini biliyorum, ancak siyasette Şah Mat gibi görünen hareketler, onları yapan kafaya bumerang gibi geri döner. Nihai bölünme olabilir mi? Tabii ki olabilir. Ancak gücümüzün son damlasına kadar mücadele edeceğiz ve bu önemlidir. “Haydi yapalım” dedik, bizim nesil için barışın ve uzlaşmanın sesi olalım ki, tıpkı bizim, bir önceki nesilden gelen birkaç sesin üzerine inşa ettiğimiz gibi, çocuklarımız da bizim fikirlerimizi geliştirebilsin.

Kutlu Adalı, Mişaulis ve Kavazoğlu gibi, ülkenin modern tarihindeki insanlar ve diğer birçok isimsiz barış kahramanı, yaşam ve ölümle kucaklaşarak, bize barışın ve uzlaşmanın zor yolunu gösterdi. Belki yarın kurşunların deşme sırası bize gelir. Ama kazanma sırası bizde olabilir. Tıpkı barış şairi Yannis Ritsos’un yazdığı gibi “Bu ağaçlar katlanamaz daha basık bir göğe. Bu taşlar katlanamaz yabancı çizmelere. Yalnız güneşe boyun eğer bu yüzler, yalnız doğruluğa boyun eğer bu yürekler.”

Hayır, son ödemeyi henüz yapmadık, pes etmedik, hala buradayız…

Hoka hey!

Toni Agastiniotis

27 Mart 2022