Συνειδητή πορεία προς τη διχοτόμηση

Από την τραγωδία της αποτυχίας για λύση το 2004, κάτω από αναπάντεχα ευνοϊκές συνθήκες λόγω της ιστορικής κινητοποίησης των Τουρκοκυπρίων, με τους Αναστασιάδη και Τατάρ τώρα στις ηγεσίες των δύο κοινοτήτων, η πορεία των διαπραγματεύσεών εξελίσσεται σε φάρσα. Όταν στη Γενεύη τον Απριλίου του 2021, ο Τατάρ διατύπωσε τα περί κυριαρχικής ισότητας ως προϋπόθεση για επανέναρξη των συνομιλιών, ο Νίκος Αναστασιάδης ανταπάντησε με θέση περί επιστροφής στο ενιαίο κράτος του 1960. Θυμήθηκε τη δήλωση του Τάσσου Παπαδόπουλου ότι «δεν παρέλαβε κράτος για να παραδώσει κοινότητα».

Η οριστική διχοτόμηση είναι τόσο κοντά, όσο δεν θα ήθελε κανείς να πιστέψει. Μόνο που το αποτέλεσμα της θα είναι πολύ διαφορετικό από ότι φαντάζονταν αυτοί που την επεδίωξαν. Η μη λύση, η διχοτόμηση, δεν θα αποτελέσει συνέχεια του στάτους κβο όπως το γνωρίζαμε. Η παγκόσμια οικονομική κρίση, οι χωρίς προηγούμενο εντάσεις μεταξύ Δυτικών και Ρωσίας, ΗΠΑ και Κίνας, οι καθαρές πια απειλές για πολεμική σύγκρουση μεταξύ των υπερδυνάμεων, η χωρίς προηγούμενο αστάθεια στη Μέση Ανατολή και τον Αραβικό κόσμο, στο ίδιο το Ισραήλ, στην ίδια την Τουρκία, τοποθετούν και την Κύπρο στο μάτι του κυκλώνα. Η αποτυχία λύσης, επανένωσης και ειρηνικής συνύπαρξης θα αποδεικτή μοιραία.

Η κυβέρνηση Αναστασιάδη σχεδίασε και οργάνωσε την πορεία προς τη διχοτόμηση εξυπηρετώντας κατά κύριο λόγο δικά της οικονομικά συμφέροντα, αλλά και συμφέροντα πανίσχυρων διεθνών παικτών. Θα ήταν λάθος όμως να εξαχθεί το συμπέρασμα, ότι είναι αρκετή η απομάκρυνση της και η αντικατάσταση της από φιλολυσική κυβέρνηση.Ακόμα και στις πιο ευνοϊκές συνθήκες για επίτευξη λύσης του Εθνικού ζητήματος στην Κύπρο, αυτές του 2004, με την Παγκόσμια οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης και την εξέγερση των Τουρκοκυπρίων να ανατρέπει το Ντενκτασσικό καθεστώς και να τρέπει τον εθνικισμό σε άτακτη φυγή, με την ελληνοκυπριακή κοινότητα σε πρωτόγνωρη διάθεση συναπάντησης με την τουρκοκυπριακή κοινότητα, υπήρξαν πανίσχυρες δυνάμεις που υπόσκαψαν την προοπτική. Η ελληνοκυπριακή εκκλησία με τα τεράστια καταχωρημένα οικονομικά συμφέροντα της, το πανίσχυρο λόμπι των ξενοδόχων και άλλων κομματιών της αστικής τάξης, ο κρατικός μηχανισμός, με ριζωμένη σε αυτόν την ιδεολογία του εθνικού κράτους των ελληνοκυπρίων, έπαιξαν ένα τεράστιο ρόλο στη αποτροπή της λύσης.

Το 2004 φυσικά με ένα διαφορετικό ρόλο της αριστεράς, θα μπορούσε η περίοδος να σημαδευτεί με λύση, που στα σίγουρα δεν θα αντιμετώπιζε μικρή αντίσταση. Αν όμως τότε, μέσα στις πιο ευνοϊκές δυνατές συνθήκες, δεν επιτεύχθηκε ο στόχος της επανένωσης, σήμερα, μέσα σε ένα εντελώς διαφορετικό τοπικό και παγκόσμιο πλαίσιο, μέσα σε ριζικά αναβαθμισμένους τοπικούς και διεθνείς ανταγωνισμούς, η λύση μέσα από τις παλιές μεθόδους, αυτές των διαπραγματεύσεων από τους εκπροσώπους του σημερινού οικονομικού συστήματος, φαντάζει αδύνατη.

Σήμερα, όσο ποτέ προηγουμένως, η λύση μπορεί να αποτελέσει εφικτή δυνατότητα μέσα από την μετατροπή των αντιπάλων στρατοπέδων από εθνικά σε πολιτικά. Σήμερα φαίνεται όσο ποτέ προηγουμένως ότι η λύση μπορεί να είναι αποτέλεσμα μόνο της κοινής πάλης των δυνάμεων της λύσης και στις δύο πλευρές των οδοφραγμάτων, ενάντια στις δυνάμεις που στέκονται ενάντια στη λύση και στις δύο πλευρές των οδοφραγμάτων. Η προσπάθεια συνεννόησης και κοινής δράσης της τουρκοκυπριακής και ελληνοκυπριακής αριστεράς που λειτουργεί ως εναλλακτική τα τελευταία χρόνια, πρέπει να επεκταθεί και να ενδυναμωθεί με κάθε δυνατό τρόπο. Μια πιθανή κατάληξη αυτών των δυνάμεων σε συμφωνία πάνω σε όλα τα ζητήματα που εκκρεμούν και η παρουσίαση της μπροστά στο λαό της Κύπρου, είναι ένα τεράστιας σημασίας καθήκον. Θα αναδείκνυε πάνω από όλα ότι το εμπόδιο για λύση του κυπριακού δεν είναι η μια ή η άλλη εθνική κοινότητα έτσι γενικά, αλλά η ύπαρξη αντικρουόμενων συμφερόντων των οικονομικών ελίτ των δύο εθνικών κοινοτήτων.

Άρθρο Σωτήρη Βλάχου

Επιμέλεια Τόνι Αγκαστινιώτης

10 Απριλίου 2022

Bölünmeye doğru giden bilinçli yol

Müzakere süreci, Kıbrıslı Türklerin tarihi hareketliliği nedeniyle, beklenmedik bir şekilde elverişli koşullar altında, 2004 çözümüne ilişkin başarısızlık trajedisinden, şimdi iki toplumun liderliklerinde Anastasiadis ve Tatar’ın varlığıyla bir komediye dönüşüyor.

Tatar Nisan 2021’de Cenevre’de, müzakerelerin yeniden başlamasına ilişkin bir ön koşul olarak egemen eşitliği dile getirdiğinde, Nikos Anastasiadis, 1960 yılının üniter devletine dönüş teziyle karşılık verdi ve bize, Tassos Papadopulos’un “devlet teslim aldım, topluluk teslim etmeyeceğim” açıklamasını hatırlattı.

Nihai bölünme hiç kimsenin inanmak istemediği kadar yakındır. Sadece sonucu, nihai bölünmeyi isteyenlerin hayal ettiğinde çok daha farklı olacaktır. Çözümsüzlük ve bölünme, bildiğimiz statükonun devamı olmayacaktır. Küresel ekonomik kriz, Batılı ülkeler, Rusya, ABD ve Çin arasındaki eşi benzeri görülmemiş gerginlikler, süper güçler arasında savaşla ilgili aşikâr tehditler, Orta Doğu’da, Arap dünyasında, İsrail’de ve Türkiye’de daha önce hiç yaşanmadığı kadar yaşanan istikrarsızlık, Kıbrıs’ı da ateş çemberine aldı. Çözüm, yeniden birleşme ve barış içinde bir arada yaşama başarısızlığı, ölümcül olacaktır.

Anastasiadis hükümeti öncelikli olarak kendi ekonomik çıkarlarına ve çok güçlü uluslararası aktörlerin çıkarlarına hizmet ederek, bölünme sürecini planlayıp organize etti. Ancak bu hükümetin yerine, çözüm yanlısı bir hükümet getirmenin yeterli olduğu sonucuna varmak, hata olacaktır. Küresel ekonominin güçlenmesiyle, Kıbrıslı Türklerin Denktaş rejimini devirmek için ayaklanmasıyla ve Kıbrıs Türk toplumuna, daha önce örneği yaşanmamış bir destek sağlayan Kıbrıs Rum toplumuyla, 2004 yılında, Kıbrıs’taki ulusal sorununun çözüme varmasına ilişkin en uygun koşullarda bile, perspektifi engelleyen güçler vardı. Muazzam ekonomik çıkarlarıyla Kıbrıs Rum kilisesi, otelcilerin ve burjuvazinin diğer kesimlerinin çok güçlü lobisi, devlet mekanizması, Kıbrıslı Rumların ulusal devletinin ideolojisiyle kök salarak çözümün engellenmesinde çok büyük rol oynadı.

2004 yılında solun farklı bir rol oynamasıyla dönem, kesinlikle en ufak bir direnişle karşılaşmayacak çözüme damgasını vurabilirdi. Ancak eğer o zaman, en uygun koşullarda, yeniden birleşme hedefi başarılı olmadıysa, çözüm bugün, tamamıyla farklı yerel ve küresel çerçevede, radikal bir şekilde yükseltilmiş yerel ve uluslararası rekabette, eski yöntemlerle, bugünkü ekonomik sistemin temsilcileri tarafından yapılan müzakerelerle imkânsız görünmektedir.

Çözüm bugün, daha önce hiç olmadığı kadar, rakip kampların ulusaldan siyasiye dönüşmesiyle mümkün olabilir. Çözüm bugün, daha önce hiç olmadığı kadar, yalnızca barikatların her iki tarafındaki çözüm güçlerinin, barikatların her iki tarafında çözüme karşı duran güçlere karşı ortak bir şekilde mücadele etmesiyle mümkün olabilir.

Son yıllarda alternatif olarak faaliyet gösteren Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum solunun uzlaşma ve ortak eylem çabası, her şekilde genişletilmeli ve güçlendirilmelidir. Bu güçlerin, askıda kalan tüm önemli konularda anlaşmaya varma olasılığı ve bunun Kıbrıs halkına sunulması, çok önemli bir görevdir. Her şeyden önce bu, Kıbrıs sorununun çözümüne ilişkin engelin, genel olarak şu veya bu etnik topluluk değil, iki etnik toplumun ekonomik seçkinlerinin çatışan çıkarlarının olduğuna vurgu yapacaktır.

Sotiris Vlachos'un makalesi

Toni Agastiniotis tarafından düzenlendi

10 Nisan 2022