Τι θα πει λεύτερος;

Αν δεν έχεις αμφισβητήσει ποτέ τον εαυτό σου, το μυαλό και την καρδιά σου, τις ιδέες και τα πιστεύω σου, τις αρχές και τις αξίες σου, τη φιλοσοφία και τις θεωρίες σου, τους γονείς και τη ράτσα σου, τους ιερείς και τους γκουρού σου, την πατρίδα και το κόμμα σου, τις σημαίες και τα σύμβολά σου, την ιστορία και τα είδωλά σου… ίσως να μην υπήρξες ποτέ. Είσαι σαν ένα κομπιούτερ που το φόρτωσαν πληροφορίες, και όλα συμβαίνουν με βάση τον προκαθορισμένο προγραμματισμό τού συστήματος. Υπάρχει η αίσθηση της ασφάλειας, αν έχεις αποδεχθεί χωρίς αμφισβήτηση τον προγραμματισμό, αλλά δεν ξέρω αν μέσα σε αυτά τα πλαίσια μπορείς να ορίζεσαι σαν λεύτερος άνθρωπος.  

Τι θα πει λεύτερος; «Αυτός που δεν φοβάται το θάνατο», θα απαντούσε ο τεράστιος Νίκος Καζαντζάκης. Δεν είμαι στο μπόι του, για να τον αμφισβητήσω, μα θα προσθέσω…

Ο λεύτερος άνθρωπος είναι αυτός που σεργιανίζει τη γη με αλώβητη τη βούληση. Δεν χειραγωγείται, δεν εξαγοράζεται η συνείδησή του, δεν βάζει νερό στο κρασί του. Μπορεί να επιλέξει τη σιωπή, αλλά ποτέ δεν θα επιλέξει να συμβιβάσει τις αρχές και τις πεποιθήσεις του για κανένα. Όσο κι αν η καρδιά του είναι πλημμυρισμένη από αγάπη γι’ αυτούς που τον παροτρύνουν να παίξει συμβιβαστικά τη ζωή -για το καλό του-, ακολουθεί τους εσωτερικούς του παλμούς.

Ο λεύτερος άνθρωπος κοιτάζει την αλήθεια κατάματα, κι αφήνει το νυστέρι να του ξεσκίσει τη σάρκα, μέχρι να φτάσει στο κόκκαλο. Λαχταρά το φως της αλήθειας, κι ας σκοτεινιάσει ο ήλιος για πάντα. Θέλει να ξέρει, όχι από περιέργεια, μα γιατί η αλήθεια είναι η πρώτη ύλη που τον κρατά στη ζωή. Δεν φοβάται τις σκιές τού χθες, γιατί κοιτάζει το παρελθόν με το φως τού σήμερα. 

Ο λεύτερος άνθρωπος δεν φοβάται να κάνει λάθη, να εκτεθεί, να αναλάβει την ευθύνη και να απολογηθεί. Σε μια συνεχόμενη φυγοκεντρική πορεία μέσα στο κουκούλι της ψυχής του, μεταμορφώνεται από σκουλήκι σε πεταλούδα κι από πεταλούδα σε αετό. Το πνεύμα του ίπταται στις κορφές των σύννεφων, μα ταυτόχρονα πατά δυνατά σαν αρκούδα, κι αφήνει τα ίχνη του βαθιά στη γη. 

Ο λεύτερος άνθρωπος είναι ο φόβος και ο τρόμος για κάθε διεφθαρμένο σύστημα εξουσίας. Δεν δρα με γνώμονα τη φιλοδοξία και δεν έχει κρυμμένες ατζέντες και υποσημειώσεις στο μυαλό. Είναι ξεκάθαρος. Επειδή ξεπετάγεται μέσα στην κάθε στιγμή φυσικά και αυθόρμητα, δεν μπορεί κανείς ελέγξει τις άναρχες κινήσεις του. Οι εξουσίες φοβούνται τη σιωπή του, όσο φοβούνται και τις κραυγές του, γιατί ενώ παλεύει πάνω στα κύματα μανιασμένος σαν άγριο θηρίο, στο βυθό της ύπαρξής του παραμένει ατάραχος. Οι  απειλές και οι εκφοβισμοί της εξουσίας είναι άχρηστα εργαλεία, σε μια καρδιά που ακινητοποίησε τον φόβο.   

Ίσως να αναρωτιέστε γιατί γράφω όλες αυτές τις φιλοσοφικές αρλούμπες. Έχει τόσα πολλά θέματα η επικαιρότητα. Είναι ο πόλεμος στη Ουκρανία, είναι οι πολιτικές εξελίξεις στην Κύπρο, είναι το περιβάλλον, είναι η ελευθεροτυπία, κι εγώ καταπιάστηκα με ένα θέμα που δεν μοιάζει να κολλά πουθενά. Για να είμαι ειλικρινής, πιστεύω ότι το θέμα μου, «Ο λεύτερος άνθρωπος», κολλά παντού. Το τι νομίζει ότι μπορεί να επιβάλει η πολιτική εξουσία και η κάθε η εξουσία, αφορά την αντίληψή μας και το πόσα είμαστε διατεθειμένοι να ανεχτούμε. Το μέτρο είμαστε εμείς. Αν παραμένουμε σκλάβοι μέσα στον προγραμματισμό που μας φόρτωσαν, χωρίς αμφισβήτηση, χωρίς να υπάρξει μια εσωτερική επανάσταση, θα ανεμίζουμε τις χειροπέδες μας με περηφάνια, και θα νομίζουμε πως είναι βραχιόλια με ματόπετρες. Αν θέλουμε να αλλάξουμε τον κόσμο, θα πρέπει πρωτίστως να αλλάξουμε εμείς.

Βλέπετε, ο σκλαβωμένος άνθρωπος δεν έχει απαιτήσεις, θεωρεί την κατάσταση του δεδομένη. Έμαθε να υπακούει και να μετρά τα λόγια του… «Μάλιστα κύριε, ό,τι πεις αγάπη μου, αυτό λέει ο νόμος, δεν θέλω φασαρίες, κρύψε να περάσουμε, έτσι το κάνουν όλοι, τι θα πουν οι γείτονες…». Είναι τόσο εκπαιδευμένος, που μπαίνει μόνος στο κελί και κλειδώνει την πόρτα πίσω του κι απολαμβάνει την μιζέρια του. Ο λεύτερος άνθρωπος μπορεί να παίξει με το σύστημα, αλλά δεν το προσκυνά, δεν βολεύεται. Δεν λέει το κελί παλάτι, ούτε τη μιζέρια ευλογία, ούτε ονομάζει το δίκαιο άδικο για να επιβιώσει. Αναλαμβάνει την ευθύνη να ευθυγραμμίζει τα βήματά του, ανάλογα με την κραυγή της συνείδησης του, έστω κι αν  αυτό σημαίνει να μείνει μόνος. Αυτό είναι το επαναστατικό μανιφέστο του!

Η λευτεριά για την οποία εγώ μιλώ, δεν χαρίζεται, δεν σου την κάνει δώρο η πολιτεία. Πρέπει να σταθεί κανείς για ώρες μπροστά στον καθρέφτη για να προσέξει τις αλυσίδες που εμποδίζουν τις φτερούγες του να ανοίξουν.

Τόνι Αγκαστινιώτης

8 Μαΐου 2022

Özgür insan kimdir?

Kendi kendine, zihnine ve yüreğine, fikirlerine ve inançlarına, ilke ve değerlerine, felsefene ve teorilerine, ebeveynlerine ve ırkına, rahiplerine ve ustalarına, vatanına ve partine, bayraklarına ve sembollerine, tarihine ve heykellerine hiç karşı çıkmamışsan, hiç var olmadın demektir… Bilgi yüklü bir bilgisayar gibisin, her şey sistemin önceden programlanması ışığında gerçekleşir... Programlanmayı sorgusuz sualsiz kabul ettiysen, bu sana güvenlik hissi verir, ancak bu çerçeve içinde özgür bir insan olarak tanımlanabilir misin bilmiyorum...

Özgür insan kimdir? Koskoca Nikos Kazancakis bu soruya “ölümden korkmayan insan” demişti. Onu sorgulayacak kadar uzun boylu değilim, ancak ben buna bazı eklemeler yapacağım…

Özgür insan, iradesi yara almadan dünyayı dolaşan kişidir. Manipüle etmez, vicdanını satmaz, taviz vermez... Sessiz kalmayı tercih edebilir, ama ilkelerinden ve inançlarından asla hiç kimse için ödün vermez. Kalbi, -kendi iyiliği için- taviz vermeye zorlayanlara karşı sevgiyle dolu olsa da yüreğinin sesini dinler. Özgür insan hiç çekinmeden gerçeğe odaklanır ve bıçak kemiğe dayanana kadar, etini yırtmasına izin verir. Güneş sonsuza dek kararsa bile gerçeğin ışığına özlem duyar. Bilmek ister… Ancak meraktan değil… Gerçek, onu hayatta tutan hammadde olduğu için… Dünün gölgelerinden korkmaz, çünkü geçmişe bugünün ışığıyla bakar…

Özgür insan hata yapmaktan, ifşa olmaktan, sorumluluk almaktan ve özür dilemekten korkmaz. Ruhunun kozasında sürekli bir merkezkaç rotasında solucandan kelebeğe, kelebekten kartala dönüşür. Ruhu bulutların tepelerine uçar, ama aynı zamanda bir ayı gibi güçlü basar ve izini toprağın derinliklerinde bırakır.

Özgür insan, tüm yozlaşmış iktidar sistemlerinin korkulu rüyasıdır, hırsla hareket etmez, aklında hiçbir gizli gündem ve dipnot yoktur. Nettir… Her anı doğal ve kendiliğinden yaşandığı için, hiç kimse anarşik hareketlerini kontrol edemez.

İktidarlar, onun çığlıklarından korktukları kadar, sessizliklerinden de korkarlar, çünkü dalgalar üzerinde vahşi bir canavar gibi öfkeli bir şekilde savaşırken, varlıklarından derinliklerinde sakinliklerini korurlar. İktidarın tehdit ve şantajları, korkuyu hareketsiz bırakmış bir kalpte işe yaramaz araçlardır.

Bütün bu felsefi sözleri neden yazdığımı merak etmişsinizdir. O kadar güncel konu var ki… Ukrayna’daki savaş, Kıbrıs’taki siyasi gelişmeler, çevre, basın özgürlüğü…  Dürüst olmam gerekirse, “özgür insan” konumun, her konuyla alakalı olduğunu düşünüyorum. Siyasi erkin ve tüm iktidarların empoze edebileceğini düşündüğü şey, algımızla ve ne kadar tahammül etmeye istekli olduğumuzla ilgilidir. Kıstas biziz... Sorgulamadan, içsel bir devrim yaşamadan, bize yüklenen programların kölesi olursak, kelepçelerimizi gururla sallayacağız ve onları nazar boncuklu bilezik sanacağız. Dünyayı değiştirmek istersek, önce biz değişmeliyiz.

Köleleştirilmiş kişinin talebi olmaz, durumun normal olduğunu düşünür. İtaat etmeyi ve sözlerini ölçüp tartmayı öğrenir… “Evet efendim… Siz ne derseniz… Yasa böyle der… Fasarya istemem… Sin da gülle geçsin… Herkes böyle yapar… Komşular ne der…” O kadar eğitimli ki, hücreye tek başına girip kapıyı arkasından kilitler ve sefaletinin tadını çıkarır. Özgür insan sistemle oynayabilir ama ona tapmaz, işine gelmez… Yaşamını sürdürmek için hücreye saray, sefalete bolluk, haksızlığa adalet demez…

Yalnız kalma pahasına da olsa adımlarını, vicdanının çığlığına göre ayarlama sorumluluğunu üstlenir. Bu, onun devrimci manifestosudur!

Sözünü ettiğim özgürlük, armağan edilmez, devlet bunu sana hediye olarak vermez. Kanatlarının açılmasını engelleyen zincirleri fark edebilmen için, aynanın karşısında saatlerce durman gerekir.

Toni Agastiniotis

8 Mayıs 2022