Ο γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον

Το βιβλίο του Richard Bach «Ο Γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον», που είχε εκδοθεί το 1970, αφού πρωτα απορρίφθηκε από 18 εκδοτικούς οίκους, είναι πλέον ένα από τα κλασικά best seller όλων των εποχών. Είναι μια αλληγορική ιστορία που αφηγείται τη ζωή ενός γλάρου, που πάει ενάντια στις παραδόσεις του σμήνους του, προσπαθώντας να καταρρίψει τα όρια των πτητικών ικανοτήτων του.

Το μόνο πράγμα που απασχολούσε το σμήνος των γλάρων, ήταν πως να μαζέψουν φαγητό και να γεμίσουν τις κοιλιές τους. Ο γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον έβλεπε τα πράγματα αλλιώς. Ήθελε να δοκιμάσει με τις φτερούγες του να κατακτήσει τον ουρανό και μαζί την ελευθερία του. Καθημερινά δοκίμαζε όλο και ψηλότερες πτήσεις, ξεπερνώντας το υψόμετρο που οι γλάροι μπορούσαν να διαχειριστούν και μετά έκανε ελεύθερη πτώση προσπαθώντας να    κάνει ελιγμούς και να ξανανέβει χωρίς να συντριβεί στο έδαφος. Μετά από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες κι αφού τσακίστηκε πολλές φορές, κατάφερε να αναπτύξει τεράστιες ταχύτητες και να ανέβει σε απλησίαστα υψόμετρα. Το συμβούλιο των γλάρων δίκασε τον γλάρο Ιωνάθαν και τον εξόρισε, γιατί ήταν κακό παράδειγμα για το σμήνος. Στην μοναξιά της εξορίας, μόνος και μέσα σε αντίξοες συνθήκες, κάποια στιγμή συνάντησε κι άλλους γλάρους που είχαν αποκτήσει τεράστιες πτητικές ικανότητες και τον δίδαξαν πως να μεταφέρεται από το ένα σημείο στο άλλο εν ριπή οφθαλμού.

Υπήρξαν πολλοί τέτοιοι γλάροι στην Κύπρο που δεν συμβιβάστηκαν με το σύστημα. Που αρνήθηκαν να υποκύψουν στα αφηγήματα και τις απειλές του κάθε εθνικόφρονα φασίστα   που κυβέρνησε αυτό τον τόπο. Γλάροι που προτίμησαν την ελευθερία παρά το φαγητό και σκαρφάλωσαν σε μεγάλα υψόμετρα. Ανέβηκαν σε τέτοια ύψη, που μπόρεσαν να δουν το νησί σαν μια οντότητα, χωρίς την αλλοίωση που μόνο από χαμηλά μπορεί κανείς να διακρίνει. Ένα νησί χωρίς συρματοπλέγματα, οδοφράγματα και στρατιωτικές υποδομές που το σφιχταγκαλιάζει η θάλασσα και το φιλούν οι λευκοί αφροί της. Μόνο οι γλάροι που νίκησαν το κατεστημένο μπορούν να δουν μια Κύπρο, όπου οι ορισμοί «Βορράς και Νότος», δεν είναι παρά μονάχα σημεία του ορίζοντα και η μόνη τους μητέρα ονομάζεται Κύπρος.

Οι εθνικιστές και στις δυο κοινότητες πήραν τα όπλα και οδήγησαν την χώρα βήμα-βήμα προς στην καταστροφή. Μετά επέβαλαν πως θα πρέπει να αφηγούμαστε την ιστορία και σε πιο υψόμετρο επιτρέπεται να πετάμε. Το 1974 η Χούντα των Αθηνών έβαλε την μέγγενη στο λαιμό μας και η Τουρκία την έσφιξε. Ο λαός μας μέσα σε ένα καλοκαίρι λεηλατήθηκε, βιάστηκε, δολοφονήθηκε, ρίχτηκε σε ομαδικούς τάφους σαν ζώο και ξεριζώθηκε από της γειτονιές του… επειδή για κάποιους η Μητέρα Κύπρος δεν τους ήταν αρκετή… και γίναμε όλοι βάρβαροι… κι εσύ να θάβεις την Σελτέν κι εγώ την Μαρία.

Ε όχι φίλοι και συμπατριώτες μου, δεν μας ταιριάζει η σιωπή, είναι πιο μικρή από το μπόι μας. Πρέπει να ανοίξουμε φτερά και να κοιτάξουμε το νησί από ψηλά. Όχι μέσα από τα μάτια των πολιτικών και γεωστρατηγικών συμφερόντων των ξένων δυνάμεων, μα μέσα απ΄ τα μάτια του παππού και της γιαγιάς… τότε που το θαύμα ακόμα λειτουργούσε… προτού λειτουργήσουν τα θυμιατά και τα Καλάσνικοφ.

Ως η τελευταία γενιά που κουβαλάει στο κρανίο της θύμησες, οφείλουμε να σπάσουμε το φράγμα του φόβου και να αλλάξουμε το ρου της ιστορίας. Το τίμημα που πληρώσαμε σαν λαός, μας επιτρέπει να διεκδικήσουμε την επανένωση της πατρίδας μας και για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να κοιτάξουμε την ιστορία κατάματα χωρίς υπεκφυγές. Θέλει θάρρος όσο αυτό του Ιωνάθαν, για να αναλάβει ο καθείς τις ευθύνες του και να επουλωθούν οι πληγές. Θα δοκιμαστούν τα μέσα και τα έξω μας σε μια τέτοια διαδικασία, μα αν δεν αντιμετωπίσουμε τα σκοτάδια μας δεν θα βρούμε ποτέ το φως. Δεν γίνεται να φορτώνουμε στα παιδιά μας το μίσος μιας άλλης γενιάς και να αποκαλούμε αυτό το έγκλημα πατριωτισμό. Μια καρδιά που έχει διδαχτεί την έχθρα ως κανονικότητα δεν θα αγγίξει ποτέ τα σύννεφα.  

Λέει λοιπόν ο  Richard Bach προς τους δεκαοκτώ εκδότες που δεν κατανόησαν την αξία του βιβλίου του και το απέρριψαν: «Το να βρούμε αυτό που θα θέλαμε να κάνουμε περισσότερο από κάθε άλλο πράγμα στη ζωή μας και να τραβήξουμε προς τα εκεί με θάρρος, ακλόνητη αποφασιστικότητα και επιμονή, όπως αλληγορικά περιγράφεται στις περιπέτειες του Ιωνάθαν, είναι ο δρόμος όλων όσων τολμούν να ζουν ευτυχισμένοι. Σαν αντάλλαγμα γι' αυτή μας την προσπάθεια θα μας περιφρονήσουν, θα μας χλευάσουν και θα μας εξοστρακίσουν από τον κύκλο τους φίλοι και συγγενείς. Αν επιμείνουμε όμως, αν αντέξουμε τη μοναξιά μας και μείνουμε αφοσιωμένοι σε αυτό που με τόση αγάπη αποφασίσαμε να κάνουμε, τότε θα ανακαλύψουμε ότι έχουμε καινούριους φίλους και καινούριους συγγενείς, οι οποίοι ήδη συμμερίζονται τις αξίες και τα ιδανικά που έχουμε επιλέξει, κι ότι μαζί τους θα πετάξουμε πολύ πιο μακριά και πιο ψηλά από όσο μπορούμε ποτέ να ονειρευτούμε.»

Τόνι Αγκαστινιώτης

17 Ιουλίου 2022

Martı Jonathan Livingston

Richard Bach’ın 18 yayınevi tarafından reddedildikten sonra 1970 yılında yayınlanan “Martı Jonathan Livingston” isimli kitabı artık tüm zamanların en çok satan klasiklerinden biri… Sürüsünün geleneklerine karşı çıkan, uçma yeteneklerinin sınırlarını aşmaya çalışan bir martının hayatını anlatan alegorik bir öykü…

Martı sürüsünü ilgilendiren tek şey, nasıl yiyecek toplayacakları ve karınlarını nasıl dolduracaklarıdır… Martı Jonathan Livingston olaylara farklı açıdan bakar.... Kanatlarıyla gökyüzünü ve bununla özgürlüğünü fethetmeyi denemek ister... Her gün martıların başarabileceği yüksekliği aşarak gittikçe daha yüksek uçuşlar dener, ardından serbest düşüş yapar, manevra yapmaya ve yere çarpmadan tekrar tırmanmaya çalışır... Birçok başarısız denemeden sonra, büyük hızlar geliştirmeyi ve ulaşılmaz yüksekliklere tırmanmayı başarır... Martı Konseyi, Martı Jonathan’ı yargılar ve sürüye kötü örnek olduğu için onu sürgüne gönderir… Sürgünün yalnızlığında, tek başına ve olumsuz koşullarda, bir noktada muazzam uçma yetenekleri kazanmış ve ona göz açıp kapayıncaya kadar bir yerden başka bir yere nasıl uçacağını öğreten diğer martılarla tanışır…

Kıbrıs’ta sistemle uzlaşmayan çok sayıda martı var... Bu ülkeyi yöneten her milliyetçi faşistin anlatılarına ve tehditlerine boyun eğmeyi reddeden… Yemek yerine özgürlüğü seçen ve büyük zirvelere tırmanan martılar… O kadar yükseklere çıktılar ki, adayı sadece bir varlık olarak görebildiler… Dikenli telleri, barikatları ve askeri yapıları olmayan, denizin kucakladığı, beyaz köpüğünün öptüğü bir ada… “Kuzey ve Güney” tanımlarının ufukta sadece noktalar olduğu ve tek analarının Kıbrıs olarak adlandırıldığı bir Kıbrıs’ı ancak düzene galip gelen martılar görebilir…

Her iki toplumdaki milliyetçiler silaha sarılarak ülkeyi adım adım felakete götürdüler. Sonra bize hikâyeyi nasıl anlatmamız gerektiğini ve ne kadar yüksekten uçacağımızı dayattılar. 1974’te Atina Cuntası boynumuza mengeneyi koydu, Türkiye de onu sıktı. Halkımız bir yaz içinde yağmalandı, tecavüze uğradı, öldürüldü, hayvanlar gibi toplu mezarlara atıldı, komşularından koparıldı. Çünkü bazıları için Ana Kıbrıs yeterli değildi… Hepimiz barbar olduk... Sen Selden’i, ben Maria’yı gömeyim…

Hayır dostlarım ve hemşerilerim, sessizlik bize yakışmaz… Sessizlik boyumuzdan küçüktür. Kanatlarımızı açıp adaya yukarıdan bakmalıyız. Yabancı güçlerin siyasi ve jeostratejik çıkarlarının gözünden değil, nene ve dedelerin gözünden… Mucize hala işe yararken… Tütsüler ve Kalaşnikoflar faaliyete geçmeden…

Anılarını kafasında taşıyan son nesil olarak korku bariyerini aşıp tarihin akışını değiştirmeliyiz. Halk olarak ödediğimiz bedel, ülkemizin yeniden birleşmesini talep etmemize imkân sağlıyor ve bunu başarmamız için de hiç kaçınmadan tarihle yüzleşmeliyiz. Herkesin sorumluluk alması ve yaraları iyileştirmesi, Jonathan’ınki gibi cesaret ister… Böyle bir süreçte içimiz dışımız sınanacak ancak karanlığımızla yüzleşmezsek, aydınlığı asla bulamayacağız. Çocuklarımıza başka bir neslin nefretini yükleyemeyiz ve bu suça “vatanseverlik” diyemeyiz. Nefretin normal olarak öğretildiği bir kalp, bulutlara asla dokunamayacak…

Richard Bach, kitabının değerini anlamayan ve onu reddeden on sekiz yayınevine şöyle der: “Jonathan’ın maceralarında alegorik olarak betimlendiği gibi, hayatımızda her şeyden çok yapmak istediğimiz şeyi bulmak, cesaretle, sarsılmaz bir kararlılıkla ve sabırla onu kendimize çekmek, mutlu yaşamaya cesaret eden herkesin yoludur. Bu çabamıza karşılık arkadaşlarımız ve akrabalarımız tarafından küçümseneceğiz, alay edilip dışlanacağız. Ama direnirsek, yalnızlığımıza katlanır ve sevgiyle yapmaya karar verdiğimiz şeye bağlı kalırsak, o zaman seçtiğimiz değerleri ve idealleri hali hazırda paylaşan yeni arkadaşlarımız ve yeni akrabalarımız olduğunu keşfedeceğiz. Onlarla, hayal edebileceğimizden çok daha uzaklara ve çok daha yükseklere uçacağız.”

Toni Agastiniotis

24 Temmuz 2022