Η εποχή της λήθης

Γίνεται μεγάλο σούσουρο αυτές της μέρες, αφού η κυβέρνηση κατάφερε να αποσπάσει ένα μεγάλο κονδύλι για να δημιουργήσει μουσείο του Γρίβα, αρχηγού της ΕΟΚΑ Α και ΕΟΚΑ Β. Η αντίδραση ήρθε κυρίως γιατί το κονδύλι στηρίχθηκε από την ΕΔΕΚ -υποτιθέμενο σοσιαλιστικό κόμμα- και το ΔΗΚΟ –υποτιθέμενο κεντρώο κόμμα- των οποίων στελέχη είχαν αντισταθεί στο πραξικόπημα κατά του αρχιεπισκόπου Μακαρίου το 1974. Τα χρόνια έχουν περάσει και οι αντιστασιακοί αυτών των κομμάτων όπως είναι φυσικό, όσοι είναι εν ζωή, δεν είναι πλέον ενεργά στελέχη στις ηγεσίες τους.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ποιός ήταν ο Γρίβας; Ο Γρίβας, Κύπριος στην καταγωγή, ήταν αξιωματικός του Ελληνικού στρατού και έλαβε μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία και στο Αλβανικό μέτωπο κατά των Ιταλών το 1940. Με την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς ναζί, ίδρυσε στην Αθήνα την φασιστική Οργάνωση «Χ», η οποία συνεργαζόταν με την κατοχική δύναμη και πολεμούσε ενάντια στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο που αντιστεκόταν στους ναζί. Με απλά λόγια τα μέλη της οργάνωσης του ήταν δωσίλογοι της κατοχικής δύναμης και ο Γρίβας ήταν ο αρχηδωσίλογος. Δεν πρέπει να μας παραξενεύει που αρκετοί Κύπριοι εθνικιστές οπαδοί του Γρίβα είναι νεοναζί και γεμίζουν τους τοίχους με αγκυλωτούς σταυρούς.

Το 1955 ο Μακάριος φέρνει στην Κύπρο τον Γρίβα για να διεξάγει αγώνα κατά των Άγγλων με στόχο την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Πέραν από την δράση της ΕΟΚΑ κατά των Άγγλων, ο αντικομουνιστής Γρίβας στέφεται και ενάντια στην αριστερά. Αρκετοί Κύπριοι συνδικαλιστές δολοφονούνται από την ΕΟΚΑ με το πρόσχημα ότι είναι προδότες, κάτι που δεν αποδείχθηκε ποτέ, γιατί μια οργάνωση μπορεί να προδοθεί μόνο εκ των έσω. Μετά τα θλιβερά γεγονότα στην Κοφίνου, τα οποία οι Τουρκοκύπριοι γνωρίζουν πολύ καλά, ο Γρίβας εκδιώκεται από την Κύπρο και επιστρέφει το 1971 για να ιδρύσει την ΕΟΚΑ Β που σκοπό είχε να ανατρέψει τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο και να επιβάλει την Ένωση. Η δράση της ΕΟΚΑ Β είναι γνωστή. Δολοφονίες, ξυλοδαρμοί, ανατινάξεις αστυνομικών σταθμών και τελικά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου του 1974, που έφερε την ολική καταστροφή. Αν και ο Γρίβας είχε πεθάνει λίγους μήνες πριν το πραξικόπημα, οι οπαδοί του, με τα καλάσνικοφ στο χέρι καταδίωξαν, βίασαν και δολοφόνησαν αθώους ανθρώπους, με αποκορύφωμα τις μαζικές εκτελέσεις στο Σανδαλάρι την Μάραθα και την Αλόα. Αυτά σε πολύ γενικές γραμμές για τον Γρίβα και την παρέα του.

Όταν ο Μακάριος επέστρεψε στην μοιρασμένη πλέον Κύπρο, για χάριν της ενότητας έδωσε σε αυτούς τους δολοφόνους συγχωροχάρτι με όλη την σημασία της λέξης. Δεν τους αφαιρέθηκε κανένα πολιτικό δικαίωμα κι έτσι συνέχισαν να πολιτεύονται και να διεκδικούν πολιτειακές θέσεις. Με έμφαση πλέον στην εισβολή της Τουρκίας η κοινωνία πέρασε στην εποχή της λήθης. Ο ρόλος του Γρίβα και των εοκαβητατζήδων σιγά σιγά ξεπεράστηκε και αντί για φτύσιμο, βάζουν στεφάνια στο μνήμα του, τιμώντας τον σαν ήρωα.

Και επιστρέφω στο σημερινό σούσουρο. Ένα κονδύλι για το μουσείο για τον Γρίβα. Δεν υπάρχει σχεδόν καμία πόλη η χωριό στην Κύπρο που να μην έχει είτε λεωφόρο, είτε ένα σοκάκι που να μην ονομάζεται Γεώργιου Γρίβα Διγενή. Δρόμοι που συντηρούνται με δημόσιο χρήμα. Στα μνημόσυνα του, πολιτικοί βάζουν στεφάνια και ψάλουν τον εθνικό ύμνο. Αυτός ο αντικομουνιστής δωσίλογος των ναζί, που η οργάνωση του δολοφόνησε περισσότερους Κύπριους παρά Άγγλους, είναι τιμημένο παιδί της πατρίδας. Χιλιάδες ευρώ από το δημόσιο χρήμα σπαταλιέται κάθε χρόνο για να τιμήσουν τον ολετήρα της Κύπρου και το κονδύλι για το μουσείο αν και ορθά διαμαρτύρονται όσοι το κάνουν, δεν είναι παρά το μικρότερο κακό μπροστά στην ιστορική λήθη που παρέπεσε η κοινωνία μας.   

Αν θέλουμε να κοιτάξουμε την ιστορία στα μάτια χωρίς να ανοιγοκλείσουν τα βλέφαρα μας, πρέπει να κοιτάξουμε λίγο πιο πίσω από το κονδύλι, εκεί που η λήθη παίρνει σάρκα και οστά. Εκεί που η λήθη πλέον κυβερνά και συνεχίζει ακάθεκτα το έργο της χωρίς καν να χρειάζεται καλάσνικοφ για να επιβάλει το θέλω της. Το ερώτημα δεν θα έπρεπε να ήταν γιατί η ΕΔΕΚ και το ΔΗΚΟ ψήφισαν το κονδύλι. Το πραγματικό ερώτημα θα έπρεπε να ήταν, «Πώς αυτός ο λαός με όσα πέρασε, επέτρεψε σε ένα εοκαβητατζή να κυβερνήσει την χώρα;». Αν αυτό το ερώτημα απαντηθεί, θα έχουμε την γυμνή αλήθεια..

Τόνι Αγκαστινιώτης

6 Νοεμβρίου 2022

Unutma çağı

Hükümet’in, EOKA A ve EOKA B’nin lideri Grivas’ın müzesini yapmak için büyük bir fon ayırmayı başarmasından dolayı, bu günlerde çok fazla mırıldanma var.  Esasen tepki, fonun, sözde sosyalist bir parti olan EDEK ve parti kurmayları, 1974’te Başpiskopos Makarios’a karşı yapılan darbeye karşı direnen sözde merkezci bir parti olan DİKO tarafından desteklenmesi nedeniyle geldi. Yıllar geçti ve doğal olarak bu partilerin direnişçileri, elbette hayatta olanlar, artık partilerinin aktif üyeleri değildirler...

En başından alalım… Grivas kimdi? Aslen Kıbrıslı olan Grivas, Yunan ordusu subayıydı… 1940’taki Küçük Asya Seferi’nde ve İtalyanlara karşı Arnavut cephesinde yer aldı. Yunanistan’ın Alman Nazileri tarafından işgal edilmesiyle birlikte Atina’da işgalci güçle iş birliği yapan ve Nazilere direnen Ulusal Kurtuluş Cephesi’ne karşı savaşan faşist Örgüt “X’i” kurdu. Kısacası, örgütünün üyeleri işgalci gücün iş birlikçisiydi ve Grivas da baş işbirlikçi idi. Grivas’ın birkaç Kıbrıslı milliyetçi yandaşının Neo-Nazi olması ve duvarları gamalı haçlarla doldurması bizi şaşırtmamalı…

1955 yılında Makarios, Kıbrıs’ı Yunanistan ile birleştirmek amacıyla İngilizlere karşı savaşmak üzere, Grivas’ı Kıbrıs’a getirdi. EOKA’nın İngilizlere karşı eyleminin yanı sıra anti-komünist Grivas sola karşı da savaşır… Birkaç Kıbrıslı sendikacı, hain oldukları iddiasıyla EOKA tarafından öldürülür… Bu asla kanıtlanmamıştır, zira bir örgüte ancak içeriden ihanet edilebilir. Kıbrıslı Türklerin çok iyi bildiği Kofinou’daki (Geçitkale) üzücü olayların ardından Grivas Kıbrıs’tan kovulur ve 1971’de Başpiskopos Makarios’u devirmeyi ve ENOSİS’i dayatmayı amaçlayan EOKA B’yi kurmak için geri döner... EOKA B’nin faaliyetleri bilinmektedir. Cinayetler, dayaklar, karakolların havaya uçurulması ve nihayetinde felaketi getiren 15 Temmuz 1974 darbesi… Grivas darbeden birkaç ay önce ölmüş olmasına rağmen, yandaşları, ellerinde kalaşnikoflarla, masum insanları takip etti, onlara tecavüz etti ve öldürdü… Maratha (Muratağa), Aloa (Atlılar) ve Sandallaris’de (Sandallar) toplu infazlar yapıldı…

Makarios, artık bölünmüş olan Kıbrıs’a geri döndüğünde, birlik adına bu katilleri kelimenin tam anlamıyla affetti. Bu katiller, herhangi bir siyasi haktan mahrum bırakılmadı… Böylece, politika ile uğraşmaya ve devlette makam talep etmeye devam ettiler… Toplum artık Türkiye’nin işgaline vurgu yaparak, unutma çağına geçti… Grivas ve EOKA’cıların rolü yavaş yavaş unutuldu… Mezarına tükürmek yerine, çelenk koyarak onu bir kahraman olarak onurlandırdılar.

Bugünlerdeki mırıldanmaya dönecek olursak… Grivas adına bir müze yapılması için fon… Kıbrıs’ta, neredeyse her kasaba veya köyde, adı Yorgos Grivas Digenis olan bir sokak ya da cadde mutlaka vardır... Devletin parasıyla yapılan yollar… Politikacılar, anıtına çelenk koyup milli marş okurlar… Örgütü, İngilizlerden çok Kıbrıslıları öldüren bu anti-komünist Nazi iş birlikçisi, vatanın onurlu bir evladıdır. Devletin binlerce Euro’su her yıl, Kıbrıs’ı felakete götüreni onurlandırmak için boşa harcanıyor ve müzenin fonunu onaylayanlar haklı olarak protesto edilseler de toplumumuzun içine düştüğü tarihi unutulmuşluk karşısında bu, daha az kötülükten başka bir şey değil…

Tarihe, gözlerimizi kırpmadan bakmak istiyorsak, unutmanın ete kemiğe büründüğü fonun biraz daha gerisine bakmamız gerekiyor. Unutmanın hüküm sürdüğü ve iradesini dayatacak bir kalaşnikof’a bile ihtiyaç duymadan, çalışmaların amansızca sürdüğü yere... Soru, EDEK ve DİKO’nun fona neden onay verdiği olmamalıydı… Asıl soru şu olmalıydı: “Bu halk onca yaşanmışlıkla nasıl oldu da bir EOKA’cının ülkeyi yönetmesine izin verdi?” Bu soruya cevap verilirse, çıplak gerçeği öğreneceğiz…

Toni Agastiniotis

6 Kasım 2022