Imagine

«Γιατί ενύχτωσε κ' οι βάρβαροι δεν ήλθαν.

Και μερικοί έφθασαν απ' τα σύνορα, και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.

Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.

Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις.»

Κωνσταντίνος Καβάφης

Η διχοτόμηση προωθείται καθημερινά και μεθοδικά και οι ηγεσίες βάζουν τρικλοποδιά σε κάθε προσπάθεια που στόχο έχει να φέρει πιο κοντά τις δύο κοινότητες. Το νέο θύμα της διχοτομικής πολιτικής είναι το Imagine. Το δικοινοτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα Imagine, που ξεκίνησε από το 2017 και αφορά την καλλιέργεια της κουλτούρας ειρήνης στα σχολεία και στο οποίο έχουν συμμετάσχει μέχρι σήμερα πέραν των έξι χιλιάδων μαθητών, διακόπηκε από την τουρκοκυπριακή ηγεσία. Η ανακοίνωση που διάβασα μεταφρασμένη, λέει ότι: «δημιουργείται η δυνατότητα προώθησης στοιχείων, που μπορεί να έρχονται σε αντίθεση με την πολιτική μας, που βασίζεται στην κυριαρχική ισότητα».

Μισό αιώνα μετά κι ακόμη προσπαθούν οι κυρίαρχες εθνικιστικές παρατάξεις και στις δύο κοινότητες να κρατήσουν τους Κύπριους χωρισμένους. Κι όταν λέω χωρισμένους, δεν εννοώ μόνο γεωγραφικά αλλά και συναισθηματικά. Έχουν ανάγκη να συντηρήσουν το μίσος και την διχόνοια και ένα πρόγραμμα σαν το Imagine χαλά την πιάτσα. Πώς θα πηγαίνει ένα παιδί στο σχολείο και να μαθαίνει για δώδεκα χρόνια πόσο βάρβαροι ήταν οι «άλλοι», αλλά ταυτόχρονα να λαμβάνει μέρος σε ένα πρόγραμμα όπου θα συναντά τους «άλλους» και θα ανακαλύπτει ότι οι «άλλοι» δεν έχουν ουρές, δεν περπατούν στα τέσσερα και δεν είναι ανθρωποφάγοι. Χαλά το αφήγημα.

Βλέπετε, στα σχολικά θρανία μορφώνονται οι αντιλήψεις των νέων, γι’ αυτό λέω συχνά, όποιοι ελέγχουν την παιδεία κατευθύνουν τις συνειδήσεις και διαμορφώνουν τις αντιλήψεις της κοινωνίας. Μέσα στις σχολικές αίθουσες κτίστηκε όλο το κυπριακό πρόβλημα και το επίσημο αφήγημα της ιστορίας, όπως το σέρβιρε ο εθνικισμός, σαν μήλο δηλητηριασμένο σε ένα στολισμένο καλάθι. Προγράμματα όπως το Imagine είναι το αντίδοτο, είναι το φιλί του πρίγκηπα που ξυπνά την ωραία κοιμωμένη και ο εθνικισμός δεν θέλει αυτή την αφύπνιση. Θέλει το μίσος να διαιωνίζεται κι ο κάθε κατεργάρης στον πάγκο του. Αν συνεχίσει αυτή η κατολίσθηση, δεν θα μου φανεί περίεργο αν κάποια στιγμή θα κλείσουν και τα οδοφράγματα. Οι ελληνοκύπριοι ακροδεξιοί το ζητούν αυτό εδώ και χρόνια. Δεν θέλουν να έχουμε καμία επαφή μεταξύ μας, μήπως και εγκαταλείψουμε το όραμα της ένωσης, γιατί κακά τα ψέματα ο εθνικισμός είναι ιμπεριαλιστικός. Θέλει κατάκτηση και κυριαρχία. Δεν είναι τυχαίο που άνοιξε επί αυτής της ηγεσίας η περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου ή το στήσιμο συρματοπλεγμάτων, δήθεν για να σταματήσουν την ροή μεταναστών.. 

Δεν φταίει η νέα γενιά για τον αιμοβόρο εθνικισμό που ξεκίνησε σε μια προηγούμενη γενιά. Δεν φταίνε τα παιδιά μας για όσα έκαναν οι παππούδες και οι πατεράδες μας. Δεν ήταν παρόν όταν σπερνόταν η μισαλλοδοξία και βροντούσαν τα όπλα. Γεννήθηκαν σε μια πατρίδα μοιρασμένη χωρίς Imagine. Δεν βίωσαν τα μεικτά χωριά, τα κοινά πανηγύρια και τις φιλίες που ο περισσότερος κόσμος βίωσε πριν ο εθνικισμός πάρει τα πάνω του. Η γυμνή αλήθεια είναι πως μετά από τόσα χρόνια ο κυρίαρχος εθνικισμός ακόμη δεν θέλει τη νέα γενιά, έστω να το προσπαθήσει.

Θέλουμε να σταματήσουμε το Imagine και το κάθε Imagine, γιατί δεν θέλουμε οι νέοι να μάθουν ποτέ την άλλη μισή αλήθεια. Δεν θέλουμε να εκτεθούν σε όλα τα αφηγήματα και όλες τις πραγματικότητες και να ανακαλύψουν πως οι ευθύνες δεν βαραίνουν όλη την κοινότητα, αλλά μια μερίδα της κάθε κοινότητας. Μην πάθουν το ίδιο σοκ που έπαθα εγώ όταν στάθηκα πάνω από τους ομαδικούς τάφους στην  Μάραθα, το Σανδαλάρι και την Αλόα. Μην μάθουν για τα εγκλήματα που οι δικοί τους πρόγονοι διέπραξαν, γιατί μετά θα καταρρεύσει το αφήγημα… και τί θα απογίνουν χωρίς βαρβάρους..

Τόνι Αγκαστινιώτης

13 Νοεμβρίου 2022

Imagine

“Çünkü hava karardı, barbarlar gelmedi.

ve sınır boyundan dönen habercilere göre,

barbarlar diye kimseler yokmuş artık.

Peki, biz ne yapacağız şimdi barbarlar olmadan?”

Konstantinos Kavafis

Bölünme her gün, sistematik olarak ileri götürülüyor… Liderler iki toplumu birbirine yakınlaştırmaya yönelik her türlü çabaya engel oluyorlar… Bölücü siyasetin yeni kurbanı Imagine oldu.  2017 yılında başlayan, okullarda barış kültürünün yetiştirilmesini konu alan ve bugüne kadar altı binden fazla öğrencinin katıldığı iki toplumlu Imagine eğitim programı, Kıbrıs Türk liderliği tarafından durduruldu. Çevirisini okuduğum açıklamada şöyle deniliyor: “Egemen eşitliğe dayalı politikamızla çelişebilecek unsurları ileri götürme imkânı yaratılıyor.”

Yarım asır sonra, her iki toplumdaki baskın milliyetçi gruplar hala Kıbrıslıları ayrı tutmaya çalışıyor... Ayrı derken, yalnızca coğrafi anlamı değil, aynı zamanda duygusal anlamı da kast ediyorum… Nefreti ve anlaşmazlığı muhafaza etmeleri gerekiyor, ancak Imagine gibi bir program bunu bozuyor… Bir çocuk okula gittiği on iki yıl boyunca “ötekilerin” ne kadar barbar olduğunu öğrenirken, aynı zamanda “ötekiler” ile tanıştığında “ötekilerin” kuyruklarının olmadığını, dört ayak üzerinde yürümediklerini ve insan yiyici olmadıklarını keşfettiği bir programa nasıl katılabilir? Tüm anlatı bozuluyor…

Gençlerin algısı okul sıralarında oluşuyor, bu yüzden sık sık söylüyorum, eğitimi kontrol edenler vicdanları yönlendiriyor, toplumun algısını şekillendiriyor. Kıbrıs sorunu ve resmi tarih anlatısı sınıflarda, milliyetçiliğin hizmet ettiği şekilde, süslü sepetteki zehirli bir elma gibi servis edildi. Imagine gibi programlar panzehirdir, uyuyan güzeli uyandıran prensin öpücüğüdür… Ancak bu uyanış milliyetçiliğin işine gelmez… Nefretin sonsuza dek sürmesini ve her sahtekârın tezgâhında olmasını istiyor... Bu durumun devam etmesi halinde, bir gün barikatların da kapanmasına hiç şaşırmam... Aşırı sağcı Kıbrıslı Rumlar yıllardır bunu istiyorlar… ENOSİS vizyonunu terk etmeyelim diye birbirimizle herhangi bir temas kurmamızı istemiyorlar, fethetme ve egemenlik istiyorlar... Kapalı Maraş şehrinin bu liderliğin dönemde açılması ya da güya göçmen akışını durdurmak için dikenli tel örgüler örmeleri tesadüf değildir…

Bir önceki nesilde başlayan kanlı milliyetçilikten yeni nesil sorumlu değildir… Babalarımızın ve dedelerimizin yaptıkları, çocuklarımızın suçu değildir... Nefret tohumları ekilirken, silahlar patlarken, yeni nesil orada değildi… Imagine’ın olmadığı, bölünmüş bir vatana doğdular... Milliyetçilik hâkim olmadan önce, çoğu kişinin yaşadığı karma köyleri, ortak bayramları ve dostlukları yaşamadılar… Çıplak gerçek şu ki, bunca yıldan sonra egemen milliyetçilik, çaba sarf etse de yeni nesli hala istemiyor…

Imagine’ı ve tüm Imagine’ları engellemek istiyoruz, zira gençlerin gerçeğin öteki yarısını öğrenmesini istemiyoruz... Tüm anlatıları ve tüm gerçekleri deşifre edip, sorumlulukların tüm topluma değil, her toplumun bir kısmına ait olduğunu keşfetmelerini istemiyoruz… Maratha (Muratağa), Sandallari (Sandallar) ve Aloa’daki (Atlılar) toplu mezarların başında durduğumda benim yaşadığım şoku yaşamasınlar. Kendi atalarının işlediği suçları öğrenmelerine izin vermeyin, çünkü o zaman anlatı çökecek... ve barbarlar olmadan nasıl yaşayacaklar…

Toni Agastiniotis

13 Kasım 2022