Από σκουπιδότοπο σε σκουπιδότοπο

Η ΕΟΚΑ Β φαίνεται να είχε ιδιαίτερη σχέση με τους σκουπιδότοπους. Λογικό είναι, αφού οι πράξεις τους καταδεικνύουν πως οι ψυχές και τα μυαλά τους δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μονάχα ένας μεγάλος σκουπιδότοπος. Τα έργα τους φανερώνουν μια σκοτεινή απύθμενη άβυσσο, που χρειάζεται πολλή εσωτερική δουλειά για να φτάσει κανείς σε τέτοιο υπαρξιακό βάθος.

Όσοι γνωρίζεται για τις δολοφονίες των Τουρκοκυπρίων στην Μάραθα και το Σανδαλάρι από τους εοκαβητατζήδες, είτε από το ντοκιμαντέρ μου είτε από άλλες πηγές, θα θυμάστε ότι η εκτέλεση έγινε στον σκουπιδότοπο έξω από το Σανδαλάρι. Τα κτήνη, αφού στοίβαξαν τα θύματα τους σε δυο πυραμίδες μαζί με τα σκουπίδια, δοκίμασαν να τα κάψουν για να εξαφανίσουν τα ίχνη τους. Τον ομαδικό τάφο εντόπισε τότε ο νεαρός Σιαφάκ Νιχάτ, όταν είδε ένα χέρι να εξέχει μέσα στα σκουπίδια. Το μεταφυσικό σε αυτή την ιστορία, ήταν ότι το αγαπημένο παιχνίδι του Σιαφάκ στον σκουπιδότοπο ήταν να φτιάχνει πυραμίδες με τις μπαταρίες, λες και κάτι τον προετοίμαζε εσωτερικά για την στιγμή που θα έβρισκε τις ανθρώπινες πυραμίδες που θα σημάδευαν  τη ζωή του για πάντα.

Πρόσφατα στην Λεμεσό έγινε η επίσημη ταφή τεσσάρων Ελληνοκυπρίων νέων, που η ΕΟΚΑ Β δολοφόνησε στην Λεμεσό στις 16 Ιουλίου 1974 κατά την διάρκεια του πραξικοπήματος. Αν και τα ονόματα τους ίσως να μην έχουν σημασία για εσάς, επιτρέψετε μου να τα γράψω για να τιμήσω την μνήμη τους. Πρόκειται για τους Χαράλαμπο Χριστοφή 24 ετών, Αναστάσιο Χριστοφή 22 ετών, Παντελή Χαραλάμπους 22 ετών και Χρηστάκη Κόμπο 24 ετών.

Χωρίς να θέλω να μπω σε πολλές λεπτομερείς, να αναφέρω πως οι τέσσερεις νέοι συνελήφθησαν έξω από την Λεμεσό, όταν έπεσαν πάνω σε μπλόκο που είχαν στήσει τα σκουπίδια της ΕΟΚΑ Β’. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, αφού οδηγήθηκαν σε ένα σπίτι αστυνομικού, όπου στήθηκε μια εικονική δίκη, δικάστηκαν και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Τα βασανιστήρια τα οποία πέρασαν στα χέρια των δολοφόνων τους ήταν ισάξια των βασανιστηρίων στα κρατητήρια της Γκεστάπο. Άλλωστε ο φασισμός, ντυμένος κάτω από τον μανδύα οποιασδήποτε σημαίας, έχει κοινά σοβινιστικά χαρακτηριστικά. Μετά τα φρικτά βασανιστήρια που υπέστηκαν, μεταφέρθηκαν σε ένα σκουπιδότοπο στον Άγιο Τύχωνα κι αφού υποχρέωσαν τους δυο να κοιτάζουν προς το βουνό και τους άλλους δύο προς τη θάλασσα, τους έριξαν τις χαριστικές βολές με τα αυτόματα όπλα, ακριβώς όπως έπραξαν και με τους άντρες της Τόχνης.

Αυτό που μου θυμίζει το Σανταλάρι και την αφήγηση του Σιαφάκ σε αυτή την ιστορία, είναι το χέρι που έξεχε μέσα στα σκουπίδια. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες ένας συγγενής του Χρηστάκη Κόμπου, που έμαθε για την εκτέλεση, πήγε στον σκουπιδότοπο και εντόπισε τον τάφο, αφού είδε ένα ανθρώπινο χέρι να εξέχει από τη γη. Το χέρι του αδικοχαμένου νέου που ξεψυχώντας μισοζώντανος κάτω απ΄ τη γη  προσπαθεί να αδράξει μια χούφτα ζωή, μια ακόμη γλυκιά μητρική αγκαλιά…

Για την ιστορία να αναφέρω, πως αργότερα οι δολοφόνοι συνελήφθησαν, δικάστηκαν, αθωώθηκαν και συνέχισαν την ζωή τους κανονικά. Όπως συνέβη και με τους δολοφόνους στον σκουπιδότοπο στο Σανδαλάρι, και σε αυτή την περίπτωση τα σκουπίδια πήραν «κλάδο ελαίας» και συνέχισαν να ζουν ελεύθεροι ανάμεσα μας. Αν αναρωτιέται κανείς γιατί η ιστορία μας αναδύει τόση μπόχα, η γυμνή αλήθεια είναι πως αφήσαν τα σκουπίδια έξω από τους κάδους και φρόντισαν να διαχειριστούν την ιστορία όπως τους βόλευε. Ακόμη κα τώρα που το σκοτάδι τους ήρθε στο φως και η μπόχα τους έφτασε στα ρουθούνια μας κανείς δεν ζητά δικαιοσύνη.  

Υπάρχει και κάτι άλλο όμως σε αυτή την ιστορία που δεν μπορώ να αγνοήσω. Όπως και στην περίπτωση του ομαδικού τάφου στην Μάραθα το Σανδαλάρι και την Αλόα, έτσι κι εδώ η ιστορία πέρασε απαρατήρητη. Δεν καλύφθηκε σχεδόν καθόλου από τα ΜΜΕ, κι ας πέρασαν τόσα χρόνια από το συμβάν. Όταν γίνονται ταφές Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων που δολοφονήθηκαν από Τούρκους και Τουρκοκυπρίους, οι πολιτικοί τρέχουν να κάνουν εθνικιστικές επικήδειες ομιλίες κι όλα τα ΜΜΕ καλύπτουν το γεγονός με ζήλο. Πάντα βάζουν σιγαστήρες όταν γίνονται ταφές λειψάνων Τουρκοκυπρίων μαρτύρων, η ίδια σιγή επικράτησε και σε αυτή την περίπτωση.

Μήπως και τα τουρκοκυπριακά ΜΜΕ δεν σιωπούν, πλην μερικών εξαιρέσεων, όταν γίνονται ταφές ελληνοκυπρίων αγνοουμένων; Αν είναι να πάμε μπροστά, θα πρέπει να πούμε τα σύκα, σύκα και την σκάφη, σκάφη, αλλά ο φόβος επέβαλε την σιωπή και η σιωπή επέτρεψε την αλλοίωση της ιστορικής αλήθειας.

Τόνι Αγκαστινιώτης

20 Νοεμβρίου 2022

Çöplükten çöplüğe…

Görünen o ki, EOKA B’nin çöplüklerle özel bir ilişkisi var… Davranışları, ruhlarının ve zihinlerinin büyük bir çöplükten başka bir şey olmadığını gösterdiği için, bu çok mantıklı…. Yaptıkları, böyle bir derinliğe ulaşmak için çok fazla içsel çalışma gerektiren karanlık, anlaşılmaz bir uçurumu gözler önüne seriyor…

Kıbrıslı Türklerin Maratha (Muratağa) ve Sandallari’de (Sandallar) EOKA’cılar tarafından öldürülmesini, “Kanın Sesi” belgeselimden ya da başka kaynaklardan bilenler, infazın Sandallari’nin (Sandallar) dışındaki çöplükte yapıldığını hatırlayacaklardır... Caniler kurbanlarını çöplerle birlikte iki piramide yığdıktan sonra, izlerini yok etmek için onları yakmaya çalıştılar.  Toplu mezarı, o zaman genç olan Şafak Nihat, çöpten dışarı çıkan bir çocuğun elini görünce fark etti. Bu hikâyenin metafiziksel yönü, Şafak’ın çocukken en sevdiği oyunun, çöplükte bulduğu pillerle piramitler yapmaktı… Sanki bir şey onu, hayatına sonsuza dek damgasını vuracak insan piramitlerini bulacağı ana hazırlıyordu…

Geçtiğimiz günlerde Limasol’da, 16 Temmuz 1974’te darbe sırasında EOKA B tarafından öldürülen dört Kıbrıslı Rum gencin resmi cenaze töreni gerçekleşti. Her ne kadar isimleri sizin için bir önem taşımasa da anılarını onurlandırmam için onlardan bahsedeceğim… Kıbrıslı Rum gençler, 24 yaşındaki Haralambos Hristofis, 22 yaşındaki Anastasios Hristofis, 22 yaşındaki Pantelis Haralambus ve 24 yaşındaki Hristakis Kombos’tu.

Çok fazla detaya girmeden, yalnızca, dört gencin Limasol dışında, EOKA B’nin çöplüğüne kurulmuş bir barikata düştüklerinde tutuklandıklarından söz edeceğim…  Tanıklıklara göre, sahte bir duruşmanın düzenlendiği bir polisin evine götürüldükten sonra yargılandılar ve ölüm cezasına çarptırıldılar. Katillerinin ellerinde yaşadıkları işkenceler, Gestapo gözaltı merkezlerindeki işkenceyle aynıydı. Ne de olsa herhangi bir bayrak kisvesine bürünmüş faşizmle, ortak özelliklere sahiptir. Maruz kaldıkları korkunç işkenceden sonra Agios Tychonas’ta bir çöplüğe götürüldüler ve ikisini dağa, diğer ikisini denize doğru bakmaya zorladıktan sonra, tıpkı Tohni’li (Taşkent) erkeklere yaptıkları gibi onları otomatik silahlarla infaz ettiler.

Bana Sandallari (Sandallar) ve Şafak’ın bu hikayedeki anlatımını hatırlatan şey, çöplükten dışarı çıkan eldir... Tanıklıklara göre, infazı öğrenen Hristakis Kombos’un bir yakını, yerden çıkan bir insan eli görünce, çöplüğe giderek mezarın yerini tespit etti. Toprağın altında yarı canlı bir şekilde can çekişirken bir avuç can elde etmeye çalışan ve boş yere ölen gencin eli, bir tatlı anne kucağı daha...

Tarihe geçsin diye belirtmeliyim, katiller daha sonra tutuklandı, yargılandı, beraat etti ve normal bir şekilde hayatlarına devam ettiler. Sandallari (Sandallar) çöplüğündeki katillerde olduğu gibi bu olayda da çöpler bir “zeytin dalı” alıp aramızda özgürce yaşamaya devam etti. Tarihimizden neden bu kadar pis koku çıktığını merak eden varsa belirteyim, çıplak gerçek şu ki çöpleri çöp bidonlarının dışında bıraktık ve onlar da tarihi işlerine geldiği şekilde yönettiler. Karanlıkların aydınlığa çıktığı, pis kokuların burun deliklerimize kadar ulaştığı şimdilerde bile kimse adalet istemiyor.

Ama bu hikâyede görmezden gelemeyeceğim başka bir şey daha var… Sandallari (Sandallar), Aloa (Atlılar) ve Maratha’daki (Muratağa) toplu mezarda olduğu gibi, burada da bu olay görmezden gelindi. Olayın üzerinden bunca yıl geçmesine rağmen medyada neredeyse hiç yer bulmadı. Türkler ve Kıbrıslı Türkler tarafından öldürülen kayıp Kıbrıslı Rumlar defnedildiği zaman, politikacılar milliyetçi cenaze konuşmaları yapmak için koşarlar ve basın olayı büyük bir zevkle haber yapar... Kıbrıslı Türk tanıkların cenazeleri defnedildiğinde nasıl sustularsa, bu olayda da sustular. Kıbrıs Türk medyası, birkaç istisna dışında, kayıp Kıbrıslı Rumların cenaze törenleri yapılırken sessiz kalıyor mu? İlerlemek istiyorsak, köre kör, şaşıya şaşı demeliyiz, ancak korku bize suskunluğu dayattı, suskunluk da tarihsel gerçeğin çarpıtılmasına izin verdi…

Toni Agastiniotis

20 Kasım 2022