Χριστοδουλίδης, ο νέος Μακάριος

«Δεν είμαστε δημιουργοί της ιστορίας, είμαστε φτιαγμένοι από την ιστορία».

Martin Luther King

Όταν ο Νίκος Χριστοδουλίδης ξεκίνησε την πολιτική του καμπάνια, ο τέως αρχιεπίσκοπος που τον υποστήριζε τον αποκάλεσε «νέο Μακάριο». Μου ακούστηκε παράξενο γιατί γνώριζα από πολύ έγκυρη πηγή πως του έκανε τραπέζι στο Ζύγι ο Κόλας. Ο Κόλας ήταν το μέλος της ΕΟΚΑ Β που τον Οκτώβριο του 1973 ανέλαβε να δολοφονήσει τον αρχιεπίσκοπο στον Άγιο Σέργιο (Yeni Boğaziçi). Για την ιστορία, η απόπειρα απέτυχε γιατί ο εκρηκτικός μηχανισμός είχε σκάσει πριν την ώρα του. Από την άλλη κι ο Μακάριος ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα με τους χίτες του Γρίβα.

Στην συνέχεια της προεκλογικής του καμπάνιας, ο Νίκος Χριστοδουλίδης στηρίχτηκε από όλα τα κόμματα και οργανώσεις που απορρίπτουν την Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Με αυτά τα δεδομένα δεν χρειαζόταν να είσαι μάγος ή βοηθός φακίρης για να κατανοήσεις πια αδιέξοδη πολιτική θα ακολουθούσε στο Κυπριακό. Οι απαντήσεις του στα ζητήματα που αφορούσα το Κυπριακό και όχι μόνον στα διάφορα τηλεοπτικά debate, ήταν τόσο ασυνάρτητες, αντιφατικές και ακατανόητες που ο μέσος πολίτης δεν θα μπορούσε να αντιληφθεί τις προθέσεις του. Για εμένα η γυμνή αλήθεια είναι πάντα απλή.. «δείξε μου τους φίλους σου να σου πω ποιος είσαι». 

Όπως είθισται με όλους τους εκλεγμένους ηγέτες των κοινοτήτων μας, μόλις εκλεγούν στο ανώτατο αξίωμα οι πρώτες τους κινήσεις έχουν συμβολικό χαρακτήρα. Σαν καλοί πατριώτες θα πάνε στην μητέρα πατρίδα να πάρουν τα διαπιστευτήρια τους. Έτσι λοιπόν και ο Χριστοδουλίδης αφού πρώτα πέρασε με τον νέο υπουργό άμυνας στο στρατόπεδο των καταδρομών για να παρακολουθήσει στρατιωτική άσκηση, έφυγε για την Αθήνα. Ένας ενδιαφέρον συμβολισμός η κίνηση του νέου Μακαρίου να επισκεφθεί  το στρατόπεδο που η χούντα χρησιμοποίησε για την ανατροπή του παλιού Μακάριου στο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974.

Στην Αθήνα ο νέος Μακάριος ακολουθεί συμβολικά την πορεία του παλιού Μακαρίου και καταλήγει στο Πολεμικό Μουσείο. Στην δική μου αντίληψη το μόνο έγκυρο πολεμικό μουσείο είναι το νεκροταφείο, αλλά ας μην χαλάσω το παραμύθι. Στο μουσείο πολέμου στην Αθήνα λοιπόν, ο Χριστοδουλίδης τίμησε με την παρουσία του την εκδήλωση κατά την οποία τιμήθηκαν οι 12 που ορκίστηκαν στο ευαγγέλιο για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα την 7η Μαρτίου 1953. Εκ των 12 που ορκίστηκαν ήταν ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας και ο παλιός Μακάριος. Ο νέος Μακάριος στην ομιλία του στην τελετή μεταξύ άλλων ανέφερε το γνωστό ρητό, «Οι λαοί που δεν γνωρίζουν καλά και δεν τιμούν την ιστορία τους δεν μπορούν να έχουν ευοίωνο μέλλον». Εμείς που γνωρίζουμε την ιστορία μας, επειδή γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε και γεράσαμε με τις συνέπειες αυτού του όρκου, ξέρουμε πως όχι μόνο απέτυχαν του σκοπού τους, αλλά αντί να οδηγήσουν την Κύπρο στην ένωση με την Ελλάδα, οδήγησαν στην διχόνοια και την διχοτόμηση. Εσείς ποτζεί, τζι’ εμείς ποδά και στην μέση ο στρατός, τα οδοφράγματα και τα συρματοπλέγματα του Νουρή.

Η άλλη συμβολική κίνηση του νέου Μακαρίου ήταν η νεκρανάσταση του δόγματος του «Εθνικού Κέντρου». Μητσοτάκης και Χριστοδουλίδης αποφάσισαν να θεσμοθετήσουν διακυβερνητική συνεργασία όπου θα πραγματοποιούνται συναντήσεις των Υπουργικών Συμβουλίων στην παρουσία Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Πρωθυπουργού της Ελλάδας. Προεκλογικά ο Νίκος Χριστοδουλίδης υποσχέθηκε να επαναφέρει το «Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα» και είχε δηλώσει πως το είχε συζητήσει και έγινε αποδεχτό από την Ελληνική κυβέρνηση. Υπονόησε σε συνέντευξη του στο Ράδιο Πρώτο στις 31/1/2023 πως θα έρθουν στην Κύπρο πολεμικά αεροπλάνα και πλοία.

Τελικά είχαν δίκαιο οι πρωτόγονες φυλές που πίστευαν πως ο χρόνος δεν κινείται γραμμικά αλλά κυκλικά και η ιστορία επαναλαμβάνεται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ο παλιός Μακάριος έφερε την ελληνική μεραρχία, ο νέος Μακάριος θα φέρει ελληνικές φρεγάδες και την ελληνική πολεμική αεροπορία. Η καταστροφική εθνικιστική πορεία επαναλαμβάνεται και η πολιτική των δυο κρατών και της διπλής ένωσης σιγά σιγά φτάνει στην ολοκλήρωση της. Η τουρκοκυπριακή ηγεσία ανοικτά ακολουθεί πολιτική δυο κρατών και η ελληνοκυπριακή το πράττει με τις πολιτικές της κινήσεις κι ας μην το παραδέχεται.

Έτσι θα λύσουμε το Κυπριακό; 

*Το δόγμα του «Εθνικού Κέντρου» εισηγήθηκε ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Γεώργιος Παπανδρέου το 1964, όπου η ελληνική κυβέρνηση θα είχε την ευθύνη διαχείρισης του Κυπριακού με σκοπό να οδηγήσει στην ένωση. ¨Ένα τεράστιο κεφάλαιο που δεν θα αναλύσω σε αυτό το άρθρο.

Τόνι Αγκαστινιώτης

19 Μαρτίου 2023

Hristodulidis, yeni Makarios

“Biz tarihin yaratıcıları değiliz, tarih tarafından yaratıldık”

Martin Luther King

Nikos Hristodoulidis siyasi kampanyasına başladığında, onu destekleyen eski başpiskopos ona          “yeni Makarios” diyordu. Bu bana garip geldi zira çok güvenilir bir kaynaktan, Kolas’ın onun için Zigi’de masa donattığını öğrendim. Kolas, Ekim 1973’te Agios Sergios’ta (Yeni Boğaziçi) başpiskoposa suikast düzenlemeyi üstlenen EOKA B’nin üyesiydi. Kayıtlara göre, girişim başarısız oldu çünkü patlayıcı mekanizma zamanından önce patlamıştı. Öte yandan Makarios da siyasi kariyerine Grivas’ın “X” örgütü üyeleri ile başladı.

Nikos Hristodulidis, seçim kampanyasının devamında, iki kesimli iki toplumlu federasyonu reddeden tüm partiler ve örgütler tarafından desteklendi. Bu gerçekler ışığında, Kıbrıs sorununda hangi çıkmaz politikanın izleneceğini anlamak için kâhin ya da Hint fakiri olmak gerekmez… Sadece çeşitli televizyon tartışmalarında değil, her yerde, Kıbrıs sorununa ilişkin konulara verdiği cevaplar o kadar tutarsız, çelişkili ve anlaşılmazdı ki, sıradan bir vatandaş onun niyetini anlayamazdı… Benim için çıplak gerçek her zaman basittir… “Bana arkadaşını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim.”

Toplumlarımızın tüm seçilmiş liderlerinde alışılageldiği gibi, en yüksek makama seçildikten sonraki ilk hareketleri semboliktir. İyi vatanseverler gibi güven mektuplarını sunmak için anavatana giderler... Hristodulidis de yeni savunma bakanıyla ilk önce komando askeri kampında bir tatbikat izledikten sonra Atina’ya gitti. Yeni Makarios’un, Cunta’nın, 15 Temmuz 1974 darbesinde eski Makarios’u devirmek için kullandığı kampı ziyaret etme hamlesi ilginç bir sembolizmdir.

Yeni Makarios Atina’da, sembolik olarak eski Makarios’un yolunu takip eder ve Savaş Müzesi'ne de gider... Bence tek geçerli savaş müzesi mezarlıktır, ama hikâyeyi bozmayalım... Atina'daki savaş müzesinde, 7 Mart 1953’te Kıbrıs’ın Yunanistan ile birleşmesi için İncil üzerine yemin eden 12 kişinin onurlandırıldığı etkinliği, Hristodulidis de varlığıyla onurlandırdı. Yemin eden 12 kişi arasında General Georgios Grivas ve eski Makarios da vardı. Yeni Makarios, törende yaptığı konuşmada, diğer şeylerin yanı sıra, “Tarihini iyi bilmeyen ve tarihini onurlandırmayan halkların müreffeh bir geleceği olamaz” meşhur sözüne değindi. Tarihimizi bilen bizler, bu yeminin sonuçlarıyla doğup büyüdüğümüz ve yaşlandığımız için, onların amaçlarında başarısızlığa uğramakla kalmayıp, Kıbrıs’ı Yunanistan’la birleştirmek yerine, çatışma ve bölünmeye götürdüklerini biliyoruz. Siz orada, biz burada, ortada asker, barikatlar ve Nuris’in dikenli telleri…

Yeni Makarios'un bir diğer sembolik hamlesi, “Ulusal Merkez” doktrininin dirilişiydi. Mitsotakis ve Hristodulidis, Bakanlar Kurulu toplantılarının, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Yunanistan Başbakanı'nın huzurunda gerçekleştirileceği hükümetler arası işbirliğini kurumsallaştırma kararı aldı. Nikos Hristodulidis, seçimlerden önce “Birleşik Savunma Doktrini’ni” geri getirme sözü vermiş ve bunu görüştüğünü ve bunun, Yunan hükümeti tarafından kabul edildiğini açıklamıştı. 31/1/2023 tarihinde Radyo Proto’ya verdiği mülakatta, Kıbrıs'a savaş uçakları ve gemilerinin geleceği ima etmişti.

Nitekim zamanın doğrusal olarak değil, daireler çizerek hareket ettiğine ve tarihin şu ya da bu şekilde tekerrür ettiğine inanan ilkel kabileler haklıydı. Eski Makarios, Yunan tümenini getirdi, yeni Makarios, Yunan firkateynlerini ve Yunan hava kuvvetlerini getirecek. Felaket getirici milliyetçi süreç tekrarlanıyor ve iki devlet ve çifte enosis politikası yavaş yavaş tamamlanma noktasına geliyor. Kıbrıs Türk liderliği açık açık iki devlet politikası izlemekte, Kıbrıs Rum liderliği ise kabul etmese de siyasi hamleleriyle aynı şeyi yapmaktadır.

Kıbrıs sorununu böyle mi çözeceğiz?

*“Ulusal Merkez” doktrini, 1964’te Yunanistan Başbakanı Yorgos Papandreu tarafından önerildi; Yunan hükümeti, enosise götürmek için Kıbrıs'ı yönetme sorumluluğunu üstlenecekti. Bu konu, okuduğunuz makalede analiz edemeyeceğim büyük bir konudur…

Toni Agastiniotis

19 Mart 2023