Από την «λύση» στην «απελευθέρωση»

Μια λέξη και όλα σώζονται. Μια λέξη και όλα χάνονται.

André Breton

Στην πολιτική όπως και στην δημοσιογραφία, η επιλογή των λέξεων που θα χρησιμοποιηθούν σε κείμενα, άρθρα, ανακοινώσεις και ομιλίες γίνεται με μεγάλη προσοχή. Οι λέξεις έχουν την μαγική ικανότητα να μεταφέρουν συναισθήματα και ιδέες, που μπορούν όχι μόνο να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη, αλλά και να ωθήσουν τις μάζες προς μια κατεύθυνση. Σε μια καλοστημένη παράσταση, όπου λέξεις κάνουν ΕΝΩΣΗ με την εικόνα, οι θεατές χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα και γίνονται ένα με την πλοκή μαζί με τους ηθοποιούς. Αυτό θα πει, καλή παράσταση!

Αυτά σκεφτόμουν βλέποντας τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη την 1η Απριλίου να δίνει ομιλία κάτω από το σύνθημα, «ΕΛΛΑΣ ΚΥΠΡΟΣ ΕΝΩΣΙΣ». Συναρπαστική παράσταση. Ξύπνησα τον παλιό εθνικιστικό μου εαυτό και χάθηκα στην φαρσοκωμωδία. Ξαφνικά με αφύπνισε μια λέξη στην ομιλία που ακούγεται πολύ τελευταία από τα επίσημα χείλη… «Απελευθέρωση». Η ακριβής φράση του κατά φαντασίαν ηγέτη μας ήταν, «Το μόνο δικαίωμα που έχουμε είναι να συνεχίσουμε τον αγώνα μέχρι την τελική δικαίωση, την απελευθέρωση και την επανένωση της πατρίδας μας».

Η λέξη «απελευθέρωση» χρησιμοποιήθηκε αυτές τις μέρες τόσο από την πρόεδρο της βουλής, όσο και από τον υπουργό άμυνας. Είναι μια λέξη που για χρόνια χρησιμοποιούν οι ακροδεξιοί αντί της λέξης «λύση». Η λέξη λύση παραπέμπει σε συμφωνία δυο μερών για επίλυση των διαφορών τους με την συναίνεση και των δυο πλευρών. Η λέξη απελευθέρωση, που είναι κυρίως στρατιωτικός όρος, παραπέμπει στην μονόπλευρη δράση της μιας πλευράς, άσχετα με την θέληση της άλλης. Για να γίνω πιο κατανοητός θα σας δώσω την αγγλική μετάφραση των δύο λέξεων. Λύση = solution, Απελευθέρωση= liberation.

Θυμήθηκα ένα άρθρο που είχα γράψει στην Αφρίκα, όταν με το άνοιγμα του οδοφράγματος στην οδό Λήδρας (Λοκματζί), όταν τουρκοκύπριοι αστυνομικοί προχώρησαν μερικά μέτρα μέσα στην νεκρή ζώνη και έκλεισε το οδόφραγμα μέχρι να επιλυθεί η διαφορά. Μια ελληνοκυπριακή δεξιά εφημερίδα χρησιμοποίησε τότε την φράση «Οι Τούρκοι έκαναν προέλαση στη Νεκρή ζώνη». Η λέξη «προέλαση» είναι στρατιωτικός όρος, που δίνει την εντύπωση επίθεσης στρατιωτικών δυνάμεων, για την κατάληψη  εδαφών.

Η χρήση του όρου απελευθέρωση από τον Νίκο Χριστοδουλίδη, όπως και η φράση «ΕΛΛΑΣ ΚΥΠΡΟΣ ΕΝΩΣΙΣ», που βρίσκεται πάνω από το κεφάλι του, συνάδει τόσο με τις πρώτες κινήσεις του ως πρόεδρος, αλλά και με την ταύτιση του με τα ακροδεξιά στοιχεία που στήριξαν την εκλογή του. Οι πρώτη του κίνηση μετά την ανάληψη της προεδρίας του, ήταν να τρέξει στην Ελλάδα και να αναβιώσει το Εθνικό Κέντρο. Με τον Μητσοτάκη θεσμοθέτησαν το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας και Κύπρου με κοινές συναντήσεις του υπουργικού συμβουλίου. Ερχόμενος πίσω στην Κύπρο ίδρυσε το Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας. Το συμβούλιο αυτό περιλαμβάνει την ηγεσία του στρατού, της αστυνομίας και την Υπηρεσία Πληροφοριών.

Οι κινήσεις αυτές, μαζί με την φρασεολογία που χρησιμοποιεί ο νέος Μακάριος, παραπέμπουν στην πολιτική ατμόσφαιρα που επικρατούσε στην Κυπριακή πολιτική σκηνή πριν το 1974. Με αυτό τον πρόεδρο, που βύθισε την προοπτική της λύσης στο Κραν Μοντανά, είναι αστείο να περιμένει κανείς λύση του Κυπριακού. Είναι ξεκάθαρο πως δεν ξέρει που πάνε τα τέσσερα του και το μόνο που καταφέρνει επί της ουσίας είναι να κερδίζει τις εντυπώσεις στο εσωτερικό, συνενώνοντας τις εθνικιστικές δυνάμεις, προσβλέποντας στις επόμενες εκλογές. Στο τέλος της θητείας του θα έχουμε εδραίωση την διχοτόμηση, αλλά με αποκατεστημένη την εθνική μας περηφάνεια… κάτι είναι κι αυτό. Τουλάχιστο θα έχουμε κάτι για να ποσκολιούμεν τη φαντασίωση μας για την επόμενη πενταετία.

Γράφοντας όλα αυτά δεν αγνοώ και τον αρνητικό ρόλο της Τουρκίας στο Κυπριακό και την εθνικιστική τουρκοκυπριακή ηγεσία που κινείται σε πλήρη αρμονία με τον Χριστοδουλίδη… δύο κράτη ή διπλή ένωση.

Τόνι Αγκαστινιώτης

16 Απριλίου 2023

“Çözümden” “kurtuluşa”

Bir kelime ve her şey kurtulur. Bir kelime ve her şey kaybolur.

André Breton

Gazetecilikte olduğu gibi siyasette de metinlerde, makalelerde, açıklamalarda ve konuşmalarda kullanılacak kelimelerin seçimi çok dikkatle yapılır... Kelimelerin, yalnızca kamuoyunu şekillendirmekle kalmayan, aynı zamanda kitleleri de bir yöne doğru iten duygu ve fikirler konusunda sihirli bir yeteneği vardır. Kelimelerin görüntüyle BİRLEŞTİĞİ iyi hazırlanmış bir ortamda, seyirci gerçeklikle bağını kaybeder ve oyuncularla birlikte olay örgüsü içinde kaybolur. Bu, iyi bir gösteridir!

Cumhurbaşkanı Hristodulidis’i, 1 Nisan’da “YUNANİSTAN KIBRIS ENOSİS” pankartı altında konuşma yaparken gördüğümde, bunu düşündüm. Çok sürükleyici bir gösteriydi... Eski milliyetçi benliğimi uyandırdım ve farsın içinde kayboldum. Kısa bir süre önce resmi ağızlardan duyduğunuz konuşmadaki bir sözle birdenbire kendime geldim... “Kurtuluş”... Liderimizin ifadeleri tam olarak, “sahip olduğumuz tek hak, vatanımızın nihai olarak adalete kavuşmasına, kurtuluşuna ve yeniden birleşmesine kadar mücadeleye devam etmektir” şeklindeydi.

“Kurtuluş” kelimesi, son zamanlarda hem meclis başkanı hem de savunma bakanı tarafından da kullanıldı. Aşırı sağın yıllardır çözüm kelimesi yerine kullandığı bir kelime... Çözüm kelimesi, iki taraf arasında, her iki tarafın rızasıyla, anlaşmazlıklarını çözmek için yapılan bir anlaşmayı ifade eder... Daha anlaşılır olması için size iki kelimenin İngilizcesini de vereceğim. Çözüm = solution, kurtuluş = liberation

Ledra (Lokmacı) Caddesi’ndeki barikatın açılmasıyla, Kıbrıs Türk polislerinin ara bölgede birkaç metre ilerleyip anlaşmazlık çözülene kadar barikatı kapattığı zaman, Afrika’da yazdığım bir makaleyi hatırladım. Sağcı bir Kıbrıs Rum gazetesi o zaman şu ifadeyi kullanmıştı: “Türkler Ara Bölge’de ilerledi.” “İlerleme” kelimesi, bölgeleri işgal etmek için askeri güçlerin saldırdığı izlenimini veren askeri bir terimdir.

Nikos Hristodulidis’in “kurtuluş” kelimesini kullanması ve başının üstünde yer alan “YUNANİSTAN KIBRIS ENOSİS” ifadesi, hem cumhurbaşkanı olarak ilk hamleleriyle hem de seçilmesi için onu destekleyen aşırı sağcı unsurlarla örtüşmesiyle tutarlıdır. Hristodulidis’in Cumhurbaşkanlığını üstlendikten sonraki ilk hamlesi, Yunanistan’a koşarak Ulusal Merkez’i canlandırmak oldu. Mitsotakis ile birlikte, bakanlar kurulunun ortak toplantılarıyla, Yunanistan ve Kıbrıs Yüksek İşbirliği Konseyi’ni kurdu. Kıbrıs’a dönerek Milli Güvenlik Kurulunu kurdu. Bu konsey ordunun, polisin ve İstihbarat Teşkilatının liderliklerini içermektedir. 

Bu hareketler, yeni Makarios’un kullandığı üslupla birlikte, 1974’ten önce Kıbrıs siyaset sahnesinde hüküm süren atmosfere atıfta bulunmaktadır. Çözüm umudunu Crans-Montana’da batıran bu cumhurbaşkanı ile Kıbrıs sorununa çözüm beklemek gülünçtür. Ne yaptığını bilmediği ve yapmayı başardığı tek şeyin, bir sonraki seçimleri beklerken, milliyetçi güçleri birleştirmek ve içte imaj kazanmak olduğu açıktır. Görev süresinin sonunda bölünmeyi sağlamlaştırmış olacağız, milli gururumuz da yerli yerinde olacak… Bu da bir şey… En azından önümüzdeki beş yıl boyunca anlamsız işler yapma fantezimiz olacak.

Bütün bunları yazarken, Türkiye’nin Kıbrıs sorunundaki olumsuz rolünü ve Hristodulidis ile tam bir uyum içinde çalışan milliyetçi Kıbrıs Türk liderliğini göz ardı etmiyorum... Ya iki devlet ya da çifte ENOSİS…

Tony Angastiniotis

16 Nisan 2023