Σημαδεμένη τράπουλα

«Στο πάρκο ένας μπατίρης μου ζάλιζε τ' αυτιά πως ήσουν τράπουλα σημαδεμένη

στους τέσσερις ανέμους σκορπίσαν τα χαρτιά πού να σε ψάξω χώρα μου χαμένη.»

Άλκης Αλκαίος

Όταν παρακολουθήσεις προσεκτικά τις ατέρμονες διαβουλεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού, που κρατάνε εδώ και δεκαετίες, δεν μπορεί να μην το έχεις προσέξει. Είναι σαν να παρακολουθείς ένα παιχνίδι πόκερ με σημαδεμένη τράπουλα. Όλοι γνωρίζουν τα χαρτιά των αντιπάλων, ακόμα κι αυτά που έχουν κρύψει κάτω από το μανίκι.

Πέφτει ένα χαρτί στο τραπέζι κάθε 10 χρόνια, οπότε ακόμη είμαστε στην αρχή του παιχνιδιού. Στο πρώτο μοίρασμα έπεσε η Συμφωνία υψηλού επιπέδου Μακαρίου-Ντενκτάς (1977) για Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Κι άρχισε το παιχνίδι με την δεύτερη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου 1979 Κυπριανού-Ντενκτάς. Το παιχνίδι ονομάστηκε Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτό το παιχνίδι αποφασίστηκε και κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε. 

Πέφτει το πρώτο χαρτί. Το καλοκαίρι του 1983 η τράπουλα γυρίζει στο τραπέζι τους Δείκτες Ντε Κουεγιάρ και ο Ντενκτάς ρίχνει στην τσόχα την Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου. Κύπρος και Ελλάδα πάνε πάσο. Στον επόμενο γύρο το 1992, πέφτει στο τραπέζι η Δέσμη Ιδεών Γκάλι και για την καρέκλα ο Κληρίδης έριξε πάσο.  Ακολούθησε το 2004 το Σχέδιο Ανάν. Στον τελευταίο γύρο δόθηκε στο λαό η τράπουλα. Επανένωση ή διχοτόμηση. Οι Τουρκοκύπριοι είχαν full house, ογδόντα χιλιάδες στο δρόμο, οι ελληνοκύπριοι νεκρό τράβηγμα και θέλουν να αλλάξουν παιχνίδι. Πέρασαν 30 χρόνια για μια πρώτη παρτίδα.

Στην επόμενη παρτίδα η ταλαιπωρημένη τσόχα, από πράσινη γέμισε κόκκινες γραμμές. Το κάθε κόμμα, η κάθε πολιτική αυθεντία αυτού του τόπου έχει τις δικές του ξεχωριστές πατριωτικές κόκκινες γραμμές. Μετά από μισό αιώνα αποφασίσαμε ότι δεν μας κάνει η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, θέλουμε να αλλάξουμε παιχνίδι. Θέλουμε πάνω από μια δεκαετία να σκεφτούμε πως θα το ονομάσουμε. Βιάζεται κανείς; Να το ονομάσουμε Ενιαίο Κράτος; Χαλαρή Ομοσπονδία; Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία με σωστό περιεχόμενο; Τελικά η παρτίδα άνοιξε στο Μον Πελεράν και το Κραν Μοντανά. Το παιχνίδι ονομάστηκε «δύο κράτη». Θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε και «διπλή ένωση». Άλλωστε ο πρωταγωνιστής στο τραπέζι ήταν από τα νιάτα του οπαδός της ένωσης.

Μετά από όλα αυτά, δεν υπήρχε πλέον η ανάγκη να κρατούν τα χαρτιά στο χέρι. Μια ακόμη θητεία για τον Αναστασιάδη και μια συμφωνία κυρίων, που ακόμα κι αν την αρνείται, εμείς την βλέπουμε να υλοποιείται μπροστά στα μάτια μας. Αντί να επιστρέψουν οι αμμοχωστιανοί στα σπίτια τους, άνοιξε η πόλη για τους μεγαλοκαρχαρίες και κανένα ψήφισμα δεν μπόρεσε να σταματήσει την Τουρκία. Έγινε περισσότερη φασαρία για την βελτίωση ενός δρόμου στην Πύλα, παρά για το άνοιγμα της περίκλειστης πόλης, που χιλιάδες άνθρωποι, μαζί κι εγώ, ονειρευόμαστε την επιστροφή.  

Θα φύγουμε εμείς, θα έρθουν τα δισέγγονα μας κι αυτοί ακόμη θα παίζουν Κυπριακό με σημαδεμένες τράπουλες… για ένα πουκάμισο αδειανό για μια καρέκλα… 

Τόνι Αγκαστινιώτης

3 Σεπτεμβρίου 2023

İşaretli deste

Parkta beş parasız bir züğürt bana işaretli bir deste olduğumuzu söyleyip duruyor...

Kartlar rüzgârda saçıldı, seni nerede arayacağım, kayıp ülkem…

Alkis Alkaios

Kıbrıs sorununun çözümü için onca yıldır sonu gelmez müzakereleri yakından takip ederken, bunu fark etmemiş olamazsınız… Bu, işaretli bir deste kartla oynanan poker oyununu izlemek gibi bir şey… Herkes rakibinin kartını biliyor… Hatta el altında sakladıklarını bile...

Her 10 yılda bir masaya bir kart atılır… Yani hala oyunun başındayız... İlk oyunda kartlar dağıtılırken, masaya İki Kesimli İki Toplumlu Federasyon için Makarios-Denktaş Doruk Anlaşması (1977) düştü. Ve oyun, 1979 ikinci Kiprianu-Denktaş Doruk Anlaşması ile başladı. Oyuna İki Kesimli İki Toplumlu Federasyon adı verildi. Hoşumuza gitsin ya da gitmesin, bu oyuna karar verildi ve kimse buna itiraz etmedi.

İlk kart masaya düşer... 1983 yazında deste masadaki De Cuellar Göstergelerine döner ve Denktaş, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni keçeye atar. Kıbrıs ve Yunanistan “pas” derler… 1992’de, bir sonraki turda Gali Fikirler Dizisi masadadır ve Kliridis koltuk için “pas” der…  Bunu 2004 yılında Annan Planı takip eder... Son turda kartlar halka dağıtılır... Ya yeniden birleşme ya da bölünme... Kıbrıslı Türkler full house, sokakta seksen bin kişi, oyunu değiştirmek istiyorlar… Bir oyun için 30 yıl geçti.

Bir sonraki partide hırpalanmış keçe yeşilden kırmızıçizgilere dönüştü. Bu ülkedeki her partinin, her siyasi otoritenin kendine özgü ayrı vatansever kırmızıçizgileri vardır. Yarım yüzyıl sonra iki kesimli iki toplumlu bir federasyonun bize göre olmadığına karar verdik, oyunu değiştirmek istiyoruz. Buna ne isim vereceğimizi bulmak için on yıldan fazlasına ihtiyacımız var… Acelesi olan var mı? Üniter Devlet mi demeliyiz? Gevşek federasyon mu? Doğru içeriğe sahip iki kesimli iki toplumlu federasyon mu? Sonunda oyun Mont Peleran ve Crans-Montana’da açıldı. Oyunun adına “iki devlet” denildi. Buna “çifte enosis” de diyebiliriz. Üstelik masadaki başrol oyuncu, gençliğinden beri enosis hayranıydı.

Tüm bunların ardından artık kartları el altında saklamaya gerek yoktu… Anastasiades için bir başkanlık süresi daha ve kendisi inkâr etse de gözlerimizin önünde uygulandığını gördüğümüz bir centilmenlik anlaşması… Maraşlılar evlerine dönmek yerine, şehir para babalarına açıldı ve hiçbir karar Türkiye’yi durduramadı. Ben dahil binlerce insanın geri dönmeyi hayal ettiği kapalı şehrin açılmasından çok, Pile’deki bir yolun iyileştirilmesi için yaygara koparıldı.

Biz gideceğiz, torunlarımız gelecek ve onlar hala işaretli kartlarla Kıbrıs sorunu oyununu oynuyor olacaklar... Bir koltuk ve boş bir gömlek için...

Tony Angastiniotis

3 Eylül 2023