Αν πραγματικά θέλουμε ειρηνική συνύπαρξη

Δεν ξεχνώ αυτούς που χάθηκαν

Δεν ξεχνώ τους σκοτωμένους

Δεν ξεχνώ όλο το κλάμα και τον ξεριζωμό...

Μιχάλης Πασιαρδής

Ένα παιδί στη Γάζα σήμερα αν επιζήσει της σφαγής, το πιο πιθανόν σε 10 χρόνια τα βιώματα του θα τον ντύσουν με την στολή της Χαμάς. Ένα εβραιόπουλο του οποίου η Χαμάς εισέβαλε στο σπίτι του και δολοφόνησε την οικογένεια του, σε δέκα χρόνια από σήμερα θα είναι ένα φανατικό όργανο του σιωνισμού. Αυτό λέει η λογική και έτσι εξελίσσεται συνήθως η ιστορία μιας παιδικής ψυχής που έχει βιώσει τη βία του πολέμου. Οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος.

Ο εθνικισμός κτίζει πάνω σε αυτά τα βίαια αποσπάσματα της ιστορίας και τα κάνει συλλογική μνήμη. Πάνω σε αυτά τα αποσπάσματα του «δικαιολογημένου» μίσους θα γεννηθούν πολιτικές καριέρες και θα γραφτεί ολόκληρη σχολική ύλη. Δεν θα ψάξει για διέξοδο, για τρόπους να επιλύσει τις αιτίες που ξεκίνησαν τον καυγά, ούτε θα αναλάβει έστω ένα χιλιοστό μερίδιο ευθύνης. Για όλα φταίει ο άλλος. Θα φτιάξει άγαλμα με νεκρούς ήρωες, θα βάζει στεφάνια και θα διηγείται για πάντα την ένδοξη θυσία, αλλά ποτέ δεν θα τιμήσει όσους πάλεψαν να αποφευχθεί η σύγκρουση. Αυτοί είναι προδότες.    

Ας πάρουμε την Κύπρο για παράδειγμα. Δεν θα βρεις τους εθνικιστές να κάνουν μνημεία με Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους αγκαλιασμένους και να γράφει, «Δεν ξεχνώ πως κάποτε ζούσαμε ειρηνικά μαζί». Όταν γράφει το σύνθημα «Δεν ξεχνώ», εννοεί πάντα πως δεν θα ξεχάσει εκείνο το συγκεκριμένο αιματοβαμμένο απόσπασμα της ιστορίας που ο ίδιος προκάλεσε. Αυτό μόνο το απόσπασμα θα βρεις στα βιβλία της ιστορίας, στα πατριωτικά τραγούδια, στην ποίηση.

Η κάθε πλευρά έχει διαφορετικό αφήγημα για το ίδιο ιστορικό γεγονός και όλοι ισχυρίζονται ότι λένε την γυμνή αλήθεια. Έχω ακούσει και διαβάσει δεκάδες ιστορίες βίας του πολέμου από αυτόπτες μάρτυρες κι από τις δύο κοινότητες… και πολλά παραμύθια. Για πολλούς η βία που βίωσαν είναι το μανιφέστο του εθνικισμού τους. Ανάλογα με την κοινότητα που ανήκουν, οι άλλοι είναι βάρβαροι, τελεία και παύλα. Δύσκολα θα κάνουν την υπέρβαση και να ακούσουν τα βιώματα της άλλης πλευράς, πόσο μάλλον να μιλήσεις μαζί τους για ειρηνική συνύπαρξη.

Μέσα σε όλο αυτό το χάος της βίας θα βρεις τις εξαιρέσεις. Αυτούς που είχαν το θάρρος να επεξεργαστούν εσωτερικά τα ακραία βιώματα τους και να επιλέξουν τον δρόμο της ειρήνης και της συμφιλίωσης. Νίκησαν το «φυσιολογικά» δικαιολογημένο μίσος που γεννά στο μυαλό η προσωπική απώλεια. Δεν θα ήθελαν κανένας άνθρωπος να ξαναζήσει τέτοια αποτρόπαια εγκλήματα. Σαν τέτοιοι είναι ο Σαφάκ Νιχάτ και ο Χουσείν Ακάνσοϊ οι οποίοι επιβίωσαν της σφαγής στην Μαράθα – Σανταλάρη – Αλόα, αλλά και του Πέτρου Σουπουρή και Γιώργου Λιασή, που ολόκληρη η οικογένεια του δολοφονήθηκε μπροστά στα μάτια τους στο Παλαίκυθρο.  

Ρώτησα πρόσφατα τον Σαφάκ Νιχάτ, πως κατάφερε να κρατήσει την καρδιά του μακριά από το μίσος για τους ελληνοκύπριους. Η απάντηση του ήταν απλή. Ο θείος του, ο βοσκός που μαζί βρήκαν τον ομαδικό τάφο, ήταν ο καθοδηγητής του. Όταν ο Σιαφάκ τον ρωτούσε για το έγκλημα, ο θείος του του έλεγε για τα συγκεκριμένα άτομα που το διέπραξαν και ποια ιδεολογία τους καθοδηγούσε. Για τον Σιαφάκ το έγκλημα δεν έγινε από τους ελληνοκύπριους, αλλά από μια συγκεκριμένη φανατική ομάδα, με συγκεκριμένα ονόματα και επίθετα.

Αν πραγματικά θέλουμε ειρηνική συνύπαρξη θέλει πολλή δουλειά από την κοινωνία, την παιδεία, την ηγεσία, την δημοσιογραφία, για να κατανοήσει η πλειοψηφία, αυτά που κατανόησε ο Σαφάκ. Θέλει πολύ θάρρος να αναδείξουμε τους ιστορικά ένοχους και να αφαιρέσουμε από όλη την «άλλη» κοινότητα το βάρος των εγκλημάτων, για να επουλωθούν οι πληγές. Λέει και κάτι άλλο ο στίχος του τραγουδιού, που ανάφερα στην αρχή του άρθρου. «Δεν ξεχνώ αυτούς που αδράξανε τις πύλες και τις άνοιξαν στον εχθρό..». Αν δεν τους ξεχνούσαμε αυτούς, αν τους δαχτυλοδείχναμε και τους παραμερίζαμε, μια μόνο σημαία θα ανέμιζε στην Κύπρο.

Τόνι Αγκαστινιώτης

19 Νοεμβρίου 2023

Eğer gerçekten barış içinde bir arada yaşamak istersek…

Kaybolanları unutmuyorum

Öldürülenleri unutmuyorum

Tüm o ağlamaları ve yurdundan koparılmaları unutmuyorum.

Mihalis Pasiaridis

Bugün Gazze’de yaşayan bir çocuk, eğer katliamdan sağ kurtulursa, yaşadıkları, büyük bir olasılıkla 10 yıl içinde onun Hamas üniforması giymesine neden olacaktır. Evi Hamas tarafından işgal edilen ve ailesi Hamas tarafından öldürülen Yahudi bir çocuk, bundan on yıl sonra Siyonizm’in fanatik bir aracı olacaktır. Mantık bize bunu söyler ve şiddete maruz kalmış bir çocuğun ruhunun hikâyesi genellikle böyle gelişir... Göze göz, dişe diş…

Milliyetçilik, tarihin bu şiddet dolu kesitlerinin üzerine inşa edilir ve onları kolektif bir hafıza haline getirir. Siyasi kariyerlerin ve okul müfredatlarının tamamı bu “haklı” nefret alıntıları üzerine yazılacak... Bir çıkış yolu, kavgayı başlatan nedenleri çözmenin yollarını aramayacak, bir milimetre bile sorumluluk almayacaktır… Hepsi diğerinin suçu... Ölen kahramanların heykellerini dikecek, çelenkler koyacak ve şanlı fedakârlıklarını sonsuza dek anlatacak ama çatışmadan kaçınmak için mücadele edenleri asla onurlandırmayacak… Onlar vatan hainidir…

Örneğin Kıbrıs’ı ele alalım… Milliyetçilerin, Kıbrıslı Türklerin ve Kıbrıslı Rumların birbirlerine sarıldıkları anıtlar yaptıklarını ve üzerlerine “Bir zamanlar barış içinde birlikte yaşadığımızı unutmuyorum” yazdıklarını göremezsiniz. “Unutmuyorum” sloganını yazdığında, her zaman kendisinin neden olduğu tarihin o kanlı bölümünü unutmayacağını kastetmektedir. Tarih kitaplarında, vatanseverlik şarkılarında ve şiirlerde bulabileceğiniz tek pasaj budur... Her iki taraf da aynı tarihsel olay hakkında farklı bir anlatıya sahiptir ve hepsi de çıplak gerçeği söylediğini iddia etmektedir. Her iki toplumun görgü tanıklarından düzinelerce tarihsel savaş şiddeti hikâyesi dinledim ve okudum... Ve daha birçok hikâye… Birçokları için yaşadıkları şiddet, milliyetçiliklerinin manifestosudur. Ait oldukları topluluğa bağlı olarak, diğerleri barbardır, nokta... Barış içinde bir arada yaşama konusunda onlarla konuşmak şöyle dursun, ellerinden geleni yapıp diğer tarafın yaşadıklarını dinlemekte bile zorlanıyorlar.

Tüm bu şiddet kaosunun içinde, istisnalar bulabilirsiniz… Yaşadıkları olağanüstü deneyimleri içsel olarak ele alıp barış ve uzlaşma yolunu seçme cesaretini gösterenler… Kişisel kayıpların zihinlerde yarattığı “normal” haklı nefretin üstesinden geldiler… Hiçbir insanın böylesine korkunç suçları bir daha yaşamasını istemezler… Maratha, Sandalari ve  Aloa’daki katliamdan sağ kurtulan Şafak Nihat ve Hüseyin Akansoy ile Palekithro’da aileleri gözlerinin önünde öldürülen Petros Supuris ve Yorgos Liasis bunlardan bazılarıdır.

Geçenlerde Şafak Nihat’a, kalbini Kıbrıslı Rumlara karşı nefretten nasıl uzak tutabildiğini sordum. Cevabı basitti. Toplu mezarı birlikte buldukları çoban amcası, onun kılavuzuydu. Şafak ona suç hakkında soru sorduğunda, amcası ona suçu işleyen belli kişileri ve onları hangi ideolojinin yönlendirdiğini anlatırdı. Safak’a göre suç, Kıbrıslı Rumlar tarafından değil, adları ve soyadları belli olan fanatik bir grup tarafından işlenmişti.

Eğer gerçekten barış içinde bir arada yaşamak istersek, Şafak’ın anladığını çoğunluğun da anlaması için toplumun, eğitimin, liderliğin, gazeteciliğin çok çalışması gerekir. Yaraları sarmak için, tarihteki suçluları ortaya çıkarmak ve suçların yükünü “diğer” toplumun üzerinden kaldırmak büyük cesaret ister. Makalemin başında bahsettiğim şarkı sözlerinin dile getirdiği bir şey daha var: “Kapıları ele geçirip düşmana açanları unutmuyorum...”. Eğer onları unutmasaydık, onları parmakla gösterip uzaklaştırsaydık, Kıbrıs’ta şu anda tek bir bayrak dalgalanıyor olacaktı…

Tony Angastiniotis

19 Kasım 2023