Μια κατάσταση εκτός ελέγχου

Που πρέπει να κτυπήσει καμπανάκι για την αριστερά

Γερμανική συρρίκνωση

Η γερμανική οικονομία θα συρρικνωθεί τον χρόνο που μας έρχεται, είχε αναφέρει το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών Ifo του Μονάχου τον Σεπτέμβριο. Αυτή η πρόβλεψη αποτέλεσε στροφή 180 μοιρών από την πρόβλεψη που είχε κάνει τρεις μήνες πριν. Στο 3.7% είχε τότε (Ιούνιος) προβλέψει την ανάπτυξη, στο -0.3% (συρρίκνωση) τον Σεπτέμβριο. Από το +3.7% όμως μέχρι το -0.3 είναι μίλια ολόκληρα.

Όσο τα πράγματα είναι σταθερά, ινστιτούτα και αναλυτές έχουν εύκολη δουλειά. Οι δυσκολίες ξεκινούν όταν δοκιμάζουν να προβλέψουν σε περιόδους αστάθειας και κρίσης όπως οι σημερινές. Από το καλοκαίρι αναθεωρούν.

«Η παγκόσμια οικονομία οδεύει προς ύφεση»  είχε αναφέρει στο τέλος Ιουνίου, ο Pierre-Olivier Gourinchas, οικονομικός σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου -αλλάζοντας μοτίβο από προηγούμενες αισιόδοξες προβλέψεις.

«Οι προοπτικές έχουν σκοτεινιάσει σημαντικά από τον Απρίλιο…».

«Ο κόσμος μπορεί σύντομα να βρίσκεται στο χείλος μιας παγκόσμιας ύφεσης…».

«Ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος από ό,τι προβλεπόταν προηγουμένως» (Pierre-Olivier Gourinchas).

«Η απώλεια αγοραστικής δύναμης, όπως μετράται από τη μείωση στον πραγματικό κατά κεφαλήν μισθό φέτος και το επόμενο έτος κατά περίπου 3% κάθε χρονιά, είναι υψηλότερη από οποιαδήποτε άλλη χρονική περίοδο αφότου εισήχθη το τρέχον σύστημα εθνικών λογαριασμών το 1970» δήλωσε ο Βολμερσχόιζερ, διευθυντής οικονομικών προβλέψεων του Ifo.

Από το 1970 όμως μέχρι σήμερα μιλούμε για περισσότερο από μισό αιώνα. Ένα διάστημα στο οποίο μεσολάβησε και η παγκόσμια κρίση του 1973-74, που δεν οδήγησε όμως σε τόσο μεγάλη μείωση από τον ένα χρόνο στον άλλο.  «Η παγκόσμια οικονομία… αντιμετωπίζει μια ολοένα πιο ζοφερή και αβέβαιη προοπτική», κατέληξε ο σύμβουλος.

«Έπειτα από ένα ισχυρό πρώτο εξάμηνο του έτους, η οικονομία της ΕΕ έχει πλέον εισέλθει σε μια πολύ πιο δύσκολη φάση», ανάφερε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις φθινοπωρινές οικονομικές της προβλέψεις για το 2022 - 2024.

Όπως και το Ifo, αποδίδουν την επιδείνωση της παγκόσμιας οικονομικής κατάστασης αποκλειστικά στους κραδασμούς του πολέμου στην Ουκρανία. Όπως και με την πανδημία, έτσι και στην περίπτωση του πολέμου, αναδεικνύουν αποδιοπομπαίο τράγο, διαγράφοντας έντεχνα το γεγονός ότι από το 2008 με το παγκόσμιο κραχ ουδέποτε κατάφεραν να οδηγήσουν την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα και μεγέθη στην πριν το 2008 κατάσταση.

Ο πόλεμος, όπως και η πανδημία, έχει συμβάλει στην οικονομική επιδείνωση. Δεν μετάτρεψε όμως μια κατάσταση ανάπτυξης και ευημερίας σε κρίση και αστάθεια. Μετέτρεψε μια δύσκολα ελεγχόμενη κρίση σε γόνιμο έδαφος για άφιξη βαθιάς καθίζησης.

Έχουν χάσει τον έλεγχο

Μέσα σε αυτή τη διαδοχή αναθεωρημένων προβλέψεων, που αναδεικνύει ότι τα ηνία της παγκόσμιας οικονομίας έχουν φύγει από τα χέρια τους, προβλέπουν… ότι μέχρι το 2024, «η οικονομική ανάπτυξη θα αποκατασταθεί και θα φτάσει κατά μέσο όρο 1,6% στην ΕΕ και 1,5% στη ζώνη του ευρώ» -τόσο μεγάλη ανάπτυξη!

Η εκτίμηση φυσικά για επαναφορά σε ανάπτυξη βασίζεται σε τόσο στέρεες παραμέτρους, όσο βασίζονταν και οι προβλέψεις του τελευταίου καιρού που αναθεωρούνται δυο τρεις μήνες αργότερα. Βασίζεται στο ότι τα μέτρα που εισήγαγαν οι κυβερνήσεις «για να μετριάσουν τον αντίκτυπο των υψηλών τιμών της ενέργειας» θα αποσυρθούν «κατά τη διάρκεια του 2023 και η επανέναρξη της ανάπτυξης αναμένεται να…» τα κάνει όλα καλύτερα. Αν όχι βλέπουμε…

Πάνω από το μέσο όρο της ευρωζώνης και της ΕΕ προβλεπόταν να παραμείνει η ανάπτυξη στην Ελλάδα το 2022, 2023 και 2024, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Συγκεκριμένα, για την Ελλάδα η Επιτροπή μιλούσε για ανάπτυξη 6% το 2022, 1% το 2023 και 2% το 2024 - το 1% και 2% δεν το λες και ανάπτυξη αλλά έχουν τέλος πάντων θετικό πρόσημο. Ανάλογες προβλέψεις έκανε και η Εθνική Τράπεζα. «Ανοδική αναθεώρηση της πρόβλεψης για την αύξηση του ΑΕΠ το 2022 στο 4,0% παρά την ένταση της πληθωριστικής κρίσης.». 

Αυτές οι νέες αναθεωρήσεις πριν μισό περίπου χρόνο βασίζονταν και πάλι σε… στιβαρές διαπιστώσεις, «Τα στοιχεία του 1ου τριμήνου υπογράμμισαν το σημαντικό ρόλο που συνεχίζει να διαδραματίζει η ομαλοποίηση των συνθηκών στην οικονομία…».

Τελικά η ομαλοποίηση των συνθηκών στην οικονομία… δεν ήταν και τόσο ομαλή. Και οδήγησε σε αυτό που η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ χαρακτήρισε, λίγες μόνο μέρες πριν, στις 8/12/22, «παράδοξη επιβράδυνση της ανάπτυξης».

«Στο 2,8% προσγειώθηκε η ανάπτυξη το γ΄ τρίμηνο, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, πολύ χαμηλότερα από τις εκτιμήσεις των αναλυτών, που την τοποθετούσαν στην περιοχή του 5%»...

«Σημειώνεται ότι οι επίσημοι φορείς ήταν εξίσου ή και περισσότερο αισιόδοξοι από την κυβέρνηση στις πρόσφατες προβλέψεις τους: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή 6%, το ΔΝΤ 5,2% και η Τράπεζα της Ελλάδος 6,2%».

Το κεφάλαιο και τα επιτελεία του έχουν χάσει τον έλεγχο, κάτι που στα σίγουρα δεν μπορεί να αποδοθεί σε ανικανότητά τους. Και το ζήτημα που μπαίνει για την αριστερά είναι αν μπορεί να διαχειριστεί τα πράγματα καλύτερα. Ή αν μιλούμε για ανάγκη ριζοσπαστικών αλλαγών.

Σωτήρης Βλάχος

16 Δεκεμβρίου 2022