ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΟΥ ΛΕΝΙΝ και η σταλινική διαπόμπευση του

Με αφορμή κείμενο του Κώστα Βαξεβάνη με τίτλο, «ΑΝ Ο ΣΥΡΙΖΑ ΚΑΝΕΙ LIKE ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ ΧΑΘΗΚΕ», προσπαθούμε με έκτο στη σειρά κείμενο, να συμβάλουμε στη συζήτηση που έχει ανοίξει στον Σύριζα αλλά και στην κοινωνία για αυτό που έγινε την περίοδο διακυβέρνησης Σύριζα και τι μπορεί να γίνει τώρα.

Σε αυτό το κείμενο ο ΚΒ αναζητά το κόμμα νέου τύπου, απορρίπτοντας το «Κομματικό κονκλάβιο παλαιού τύπου», απορρίπτοντας, πολύ σωστά, την «αέναη αντιπαράθεση για την αριστεροσύνη και το μέτρο της…», όσους «σκέφτονται με όρους κομματικών γραφείων, κομματικών μελών που είναι ένα είδος ηρωικών ερημιτών που δεν τους αφουγκράζεται η κοινωνία…», «τον πεφωτισμένο μπουρδολόγο…».

Μόνο που στην αριστερά υπάρχει η ανεκτίμητη κληρονομιά ενός Κομματικού «κονκλάβιου» «παλαιού τύπου», που όπως γενιές ολόκληρες αγωνιστών της αριστεράς, έτσι και ο ΚΒ δεν φαίνεται να γνωρίζει. Ταυτισμένο το κόμμα του Λένιν με τα εκτρωματικά κόμματα εξουσίας των σταλινικών κρατών, που λίγο ή καθόλου αμφισβητήθηκαν από τα κομμουνιστικά κόμματα της Δύσης, παρέμεινε στα αζήτητα από αναρίθμητους αγωνιστές της αριστεράς.

Χωρίς υποκατάστατο η δημοκρατία, αλλά και η ιδεολογική ανάπτυξη του Κόμματος

Για το ότι ο Λένιν ποτέ δεν απομονώθηκε από τις μάζες, ότι αντιμετώπισε με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο την «αέναη αντιπαράθεση για την αριστεροσύνη και το μέτρο της…», και όσους «σκέφτονται με όρους κομματικών γραφείων, κομματικών μελών που είναι ένα είδος ηρωικών ερημιτών που δεν τους αφουγκράζεται η κοινωνία…»,  δε χρειάζεται να πούμε πολλά. Το αποδεικνύει το γεγονός ότι ηγήθηκε της μοναδικής μέχρι τώρα επανάστασης που κατάφερε να ανατρέψει τις κρατικές δομές που υπήρχαν και να τις αντικαταστήσει με εκλεγμένους αντιπροσώπους εργατών, αγροτών και στρατιωτών, που οι υλικές συνθήκες ζωής τους απαγορευόταν να διαφέρουν από αυτών τους οποίους αντιπροσώπευαν.

Κατάφερε να ηγηθεί των μαζών μέσα σε πλαίσια δημοκρατικής λειτουργίας χωρίς προηγούμενο και χωρίς επόμενο. Χρειάζεται να τονισθεί αυτό, να μην αφεθεί ούτε στιγμή να αιωρείται η πιθανότητα ότι η «αέναη αντιπαράθεση για την αριστεροσύνη και το μέτρο της…» μπορεί να αντιμετωπιστεί με μέτρα που περιορίζουν τη συζήτηση.

Η συζήτηση περιορίζεται χρονικά μόνο από το γεγονός για το οποίο πρέπει να παρθεί απόφαση. Η γενικότερη όμως συζήτηση για την αξιολόγηση της απόφασης, του αντίκτυπού της στον κόσμο της εργασίας και της συμβολής της στις ζωές αυτού του κόσμου, ποτέ δεν σταματά.

Η «αέναη αντιπαράθεση» ποτέ δεν σταματά! Είναι απαραίτητη συνθήκη. Το πρόβλημα είναι ότι δεν είναι αρκετό να γίνεται μόνο στα τρέχοντα. Η ιδεολογική εκπαίδευση του κόμματος, είναι και αυτή απαραίτητη συνθήκη. Όσο πιο πολύ ανατρέξουμε στην τεράστια κληρονομιά του μαρξισμού και την επεξεργασία της από επαναστάτες όπως ο Λένιν, τόσο πιο μεγάλες είναι οι πιθανότητες η δημοκρατική συζήτηση πάνω στα τρέχοντα να καταλήξει σε λύσεις.

Στην έλλειψη της πιο μεγάλης δυνατής έμφασης για την ιδεολογική ανάπτυξη του κόμματος, στην πολύ λειψή προετοιμασία για το τι σημαίνει η ρήξη με τους θεσμούς της καπιταλιστικής Ευρώπης, και πια η διέξοδος σε τέτοιες συνθήκες, πρέπει να εντοπισθεί και η τελική συνθηκολόγηση του Σύριζα.

Το κόμμα του Λένιν

Η χωρίς προηγούμενο και επόμενο δημοκρατική λειτουργία και ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων μέσα στα πλαίσια του κόμματος των μπολσεβίκων, συνδυασμένη με τον πιο μεγάλο σεβασμό στην επαναστατική θεωρία, μπορεί να καταγραφεί σε όλα τα χρόνια της πορείας των μπολσεβίκων προς την εξουσία. Πολύ ξεχωριστά σημεία αυτής της δημοκρατικής λειτουργίας και ελεύθερης ανταλλαγής απόψεων, αλλά και της πιο σοβαρής ιδεολογικής δουλειάς, θα αναφέρουμε στο επόμενο και τελευταίο κείμενο αυτής της σειράς. Για τώρα θα αρκεστούμε σε αναφορά στο μνημειώδες βιβλίο του Λένιν, «Ο ΑΡΙΣΤΕΡΙΣΜΟΣ, παιδική αρρώστια του κομμουνισμού»,  και σε κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα που δείχνουν τη μοναδική του στάση απέναντι στη δημοκρατική λειτουργία, την ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων.

«Οι ηλίθιοι σοφοί και  οι γριούλες της II Διεθνούς που σούφρωναν τη μύτη τους περιφρονητικά και  με υπεροψία για τις πάρα πολλές «φράξιες» που υπήρχαν μέσα στον ρωσικό σοσιαλισμό και  τη λύσσα της πάλης που γινόταν ανάμεσα τους… δε μπόρεσαν, όταν ο πόλεμος κατάργησε την περιβόητη «νομιμότητα» σ' όλες τις αναπτυγμένες χώρες, να οργανώσουν έστω και  κατά προσέγγιση μια τόσο ελεύθερη (παράνομη) ανταλλαγή απόψεων και  μια τόσο ελεύθερη (παράνομη) επεξεργασία σωστών απόψεων…» (Λένιν, Ο ΑΡΙΣΤΕΡΙΣΜΟΣ, παιδική αρρώστια του κομμουνισμού).

«Ο ΑΡΙΣΤΕΡΙΣΜΟΣ, παιδική αρρώστια του κομμουνισμού», κυκλοφόρησε το 1920, τρία περίπου χρόνια μετά την επανάσταση, ήταν το τελευταίο βιβλίο του μεγάλου επαναστάτη και αποτελεί σύνοψη της κατανόησής του για τα πιο σημαντικά θέματα που απασχολούσαν τότε το κίνημα στη Σοβιετική Ένωση αλλά και στην Ευρώπη. Μια κατανόηση μετά από δεκαετίες επαναστατικής δράσης, μετά που ηγήθηκε της Ρώσικης Επανάστασης.

Σε αυτό ακριβώς το βιβλίο υπερασπίζεται το «καθεστώς» με «τις πάρα πολλές «φράξιες» που υπήρχαν μέσα στον ρωσικό σοσιαλισμό και  τη λύσσα της πάλης που γινόταν ανάμεσα τους…». Και ανταποδίδει στους αντιπάλους του, ότι «δε μπόρεσαν… να οργανώσουν έστω και  κατά προσέγγιση μια τόσο ελεύθερη… ανταλλαγή απόψεων και  μια τόσο ελεύθερη… επεξεργασία σωστών απόψεων…»

Η φράξια, η οργανωμένη δηλαδή πολιτική τάση μέσα στον ίδιο χώρο, μέσα στο ίδιο κόμμα, που επί Στάλιν είχε μετατραπεί στην πιο βαριά κατηγορία, ισοδύναμη με αυτή της εσχάτης προδοσίας, κατηγορία πάνω στην οποία στήθηκαν ανελέητοι διωγμοί, ήταν επί Λένιν αναφαίρετο δικαίωμα, απαραίτητη προϋπόθεση για την «επεξεργασία σωστών απόψεων». Ήταν κάτι το οποίο υπερασπιζόταν  στο τέλος της ζωής του με τόσο έντονο και απόλυτο τρόπο.

Η δημοκρατία που θα επιτρέψει την επεξεργασία σωστών απόψεων, είναι για τον Λένιν απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη και της πειθαρχημένης δράσης, την ανάγκη της οποίας όλοι επικαλούνται.

Την ανάγκη κομματικής πειθαρχίας υιοθετούν όλα τα κόμματα, όλων των πολιτικών αποχρώσεων. Μόνο που στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, δυστυχώς και σε πολλούς αριστερούς χώρους, στέκονται μόνο σε αυτήν. Που θεωρούν  υποχρέωση των μελών και των οπαδών να την δέχονται έστω και χωρίς δημοκρατία στην επεξεργασία θέσεων, και υποχρέωση και δικαίωμα της ηγεσίας να απομονώσει με διοικητικά μέτρα και να αποβάλει όσους την καταπατούν.

Και σε αυτό το επίπεδο ο Λένιν μας αφήνει κληρονομιά ανεκτίμητη, στο άλλο άκρο της δεξιάς αντίληψης για τη δημοκρατία και τον συγκεντρωτισμό, στο άλλο άκρο δυστυχώς του τι άφησε ως παράδοση στον αριστερό χώρο η σταλινική παραχάραξη.

Σε αυτό το τελευταίο, μνημειώδες βιβλίου του, «Ο ΑΡΙΣΤΕΡΙΣΜΟΣ, παιδική αρρώστια του κομμουνισμού», βάζει και το ερώτημα: «Πως κρατιέται η πειθαρχία του επαναστατικού κόμματος του προλεταριάτου; πως ελέγχεται; πως δυναμώνει;…»

Ως ένα από τους τρεις όρους που θεωρεί απαραιτήτους για να επιτευχθεί η πειθαρχία του κόμματος, να ελεγχθεί, να δυναμώσει, αναφέρει: «Τρίτο, με την ορθότητα της πολιτικής καθοδήγησης, που πραγματοποιεί αυτή η πρωτοπορία, με την ορθότητα της πολιτικής στρατηγικής και  τακτικής της, υπό τον όρο ότι οι πιο πλατειές μάζες θα πείθονται από την ίδια τους την  πείρα γι' αυτή την ορθότητα…»

Για την πειθαρχία του κόμματος της εργατικής τάξης την ευθύνη φέρει η ηγεσία του κόμματος. Αυτή είναι η μεγάλη κληρονομιά του Λένιν, οι μεγάλες αρχές του.

«Χωρίς αυτούς τους όρους είναι απραγματοποίητη η πειθαρχία μέσα σ' ένα επαναστατικό κόμμα, πραγματικά ικανό να είναι το κόμμα της πρωτοπόρος τάξης, που έχει καθήκον ν' ανατρέψει την αστική τάξη και να μετασχηματίσει όλη την κοινωνία….»

«Χωρίς αυτούς τους όρους κάθε απόπειρα να δημιουργηθεί πειθαρχία μετατρέπεται αναπόφευκτα σε σαπουνόφουσκα, σε λογοκοπία, σε πιθηκισμούς…»

Ούτε σε ένα σημείο αυτού του βιβλίου του δεν αναφέρει διωγμούς και αποβολές ως μέθοδο επιβολής της πειθαρχίας.

Σε αυτές τις ανεκτίμητες παρακαταθήκες πρέπει να ανατρέξει ο κάθε αριστερός αγωνιστής που ζητά διέξοδο.

Σωτήρης Βλάχος

28 Σεπτεμβρίου 2019