Στα Ίχνη της Παγκόσμιας Απειλής

Αποσταθεροποίηση του παγκοσμίου συστήματος

Η στρατιωτική νίκη ενάντια στη φασιστική Γερμανία στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο διαφημίστηκε από το διεθνές κατεστημένο ως η απαρχή μιας νέας εποχής όπου η σταθερή ειρήνη θα ήταν εφικτή. Παρόλο που αυτό ποτέ δεν έγινε πραγματικότητα, για δεκαετίες η παγκόσμια τάξη φαινόταν να κρατά τα πράγματα σε έλεγχο και μεγάλου μεγέθους συρράξεις να είναι εκτός ατζέντας. Πάνω στις στάχτες του πολέμου μπορούσε να κτίσει ξανά προσφέροντας μέλλον και προοπτική στον ανεπτυγμένο τουλάχιστον κόσμο. Στη σκηνή είχε μπει θριαμβευτικά η υπερδύναμη του πλανήτη που είχε μείνει ουσιαστικά αλώβητη στο Μεγάλο Πόλεμο και πρόσφερε μέλλον στον καπιταλισμό μέσα από επενδύσεις χωρίς προηγούμενο. Το Σχέδιο Μάρσαλ, σε μέγεθος χωρίς ιστορικό ανάλογό, τράβηξε στην κυριολεξία τη Γερμανία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την ίδια την Ευρώπη έξω από την καταστροφή που ο πόλεμος είχε φέρει στις χώρες.

Σήμερα όχι μόνο δεν υπάρχει ανάλογο σχέδιο, αλλά ολοένα και αυξάνεται ο ανταγωνισμός όλων των μεγάλων δυνάμεων πρώην συμμάχων. Η καπιταλιστική «μεγαλοψυχία» του Σχεδίου Μάρσαλ έχει αντικατασταθεί από τη μικροψυχία αυτού που πνίγεται και τραβά στον πάτο μαζί του όποιον μπορεί. Ο καπιταλισμός των μαζικών επενδύσεων και της ανάπτυξης έχει αντικατασταθεί από τον καπιταλισμό της πλήρους παρακμής όπου οι μαζικές επενδύσεις έχουν αντικατασταθεί από μαζικές καταθέσεις του πλούτου της κοινωνίας σε φορολογικούς παραδείσους σε λογαριασμούς ισχυρών της γης, σε εποχές που οι κοινωνίες βυθίζονται

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες κρίσης και βαθιάς παρακμής, ολοένα και μεγαλύτερες περιοχές αποσταθεροποιούνται ταυτόχρονα, με τους χωροφύλακες του πλανήτη φανερά πια να μην μπορούν να ελέγξουν την κατάσταση.

Η αδυναμία της παγκόσμιας τάξης που αναδύθηκε με τα Βατερλό σε Αφγανιστάν και Ιράκ και υπογραμμίστηκε με την κατάσταση στον αραβικό κόσμο γενικά, σε κάθε γωνιά του, στη Συρία, στη Λιβύη, στην Παλαιστίνη, στην Υεμένη, επιβεβαιώνεται κάθε στιγμή το τελευταίο διάστημα με τη χωρίς προηγούμενο όξυνση των σχέσεων ΗΠΑ - Κίνας και ΗΠΑ - Ρωσίας.

Ποιος δεν θυμάται τον «δημοκράτη» νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ να αποκαλεί τον Πούτιν δολοφόνο; Ποιος δεν θυμάται τον δημοκράτη νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ να προετοιμάζει τον λαό των ΗΠΑ για όλα τα ενδεχόμενα στην περίπτωση της Κίνας, χαρακτηρίζοντας την ως την πιο μεγάλη απειλή για τις ΗΠΑ;

Όλο το επιτελείο των ΗΠΑ προετοιμάζει προς αυτή την κατεύθυνση.  Ο στρατηγός Μαρκ Μίλεϊ, αρχηγός του Μεικτού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ, είχε αναφέρει πριν λίγους μόνο μήνες ότι η άνοδος της Κίνας, αλλάζει το στάτους κβο μετά από μια περίοδο δεκαετιών όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν η αδιαφιλονίκητη παγκόσμια «στρατιωτική, πολιτική και οικονομική δύναμη». «Μπαίνουμε σε μια περίοδο», συμπλήρωσε ο στρατηγός, «πιθανής διεθνούς αστάθειας». Και έκανε σύγκριση της σημερινής κατάστασης με περιόδους μεγάλων κρίσεων στην παγκόσμια ιστορία, όπως την πτώση της Ρώμης.  Για να καταλήξει με την προειδοποίηση ότι οι γεωπολιτικές αυτές αλλαγές συντελούνται σε μια εποχή με μεγάλες τεχνολογικές καινοτομίες, όπως τα υπερηχητικά όπλα και η ρομποτική «αποφασιστικής σημασίας στη διεξαγωγή του πολέμου».

Αυτό που με απλά λόγια λέει εδώ ο στρατηγός είναι ότι συνδυασμός αυξημένων ανταγωνισμών με καινοτόμα πολεμική τεχνολογία είναι οι προϋποθέσεις για πολεμική αναμέτρηση χωρίς προηγούμενο.

Την εκτίμησή μας για το τι ήθελε να πει ο στρατηγός, επιβεβαιώνει αναφορά του υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ, Λόιντ Όστιν, μια εβδομάδα πριν την πιο πάνω ομιλία. Η Ουάσιγκτον, είχε πει, πρέπει να προετοιμαστεί για μια πιθανή μελλοντική πολεμική σύρραξη που δεν θα μοιάζει σε τίποτα «στους παλιούς πολέμους».

Η άνοδος Μπάιντεν στην κυβερνητική εξουσία στις ΗΠΑ έχει ήδη δείξει ότι τα εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί αλλά και ετοιμάζονται στα πλαίσια του παγκόσμιου συστήματος, δεν είναι δημιούργημα ψυχοπαθών όπως ο Τράμπ. Ψυχοπαθείς όπως ο Τράμπ είναι δημιούργημα του παγκόσμιου συστήματος, για να διεκπεραιώνουν πιο άμεσα και αποφασιστικά τις επιταγές του. Πολύ λίγο όμως αλλάζουν οι βασικοί στόχοι και μέθοδοι με αλλαγή ατόμων και κομμάτων στην εξουσία, όταν η πραγματική εξουσία και αποφάσεις βρίσκονται και παίρνονται αλλού.

Το κραχ του 2008

Αυτό που οδηγεί σε μια ριζικά διαφορετική κατάσταση, που κάνει το σήμερα εντελώς διαφορετικό από την κατάσταση μετά τον Μεγάλο Πόλεμο, δεν είναι παρά το κραχ 2008, το 1929 της δικής μας γενιάς. Ανίκανό πια το σύστημα να δημιουργήσει πλούτο και ευημερία στους λαούς δημιουργεί νομοθεσίες και εφαρμόζει πρακτικές για προστασία αυτού του ελάχιστου ποσοστού της προνομιούχας ελίτ σε εποχές που οι οικονομίες και οι λαοί βυθίζονται,

Οι ισορροπίες που κρατιόνταν στις διακρατικές σχέσεις των μεγάλων τουλάχιστον, όσο το ζήτημα ήταν ο διαμοιρασμός κερδών, έχουν αντικατασταθεί από εκρηκτική αστάθεια τώρα που το ζήτημα είναι η κατανομή ζημιών. 

Στη σημερινή συγκύρια της παγκόσμιας κρίσης, όπου περιορίζονται ολοένα και περισσότερο οι δυνατότητες «ειρηνικού» διακανονισμού τεράστιων αντικρουόμενων συμφερόντων, η ένταση στις διεθνής σχέσεις θα αυξάνεται, η διπλωματία θα δίνει όλο και περισσότερο τη θέση της στις απειλές, η αβρότητα στις βρισιές. Οι πόλεμοι, ακόμα και γενικευμένοι, θα γίνονται όλο και πιο συχνά η κατάληξη.

Η κατάσταση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ακόμα και από τους πιο ικανούς ηγέτες ακόμα και με δεδομένες τις πιο καλές προθέσεις. Η ριζική αναδιάταξη στόχων από την αριστερά είναι το ζητούμενο και το ποιος ελέγχει την οικονομία, τις επενδύσεις και την ανάπτυξη ο πρώτος στόχος.

Σωτήρης Βλάχος

22 Οκτωβρίου 2021