«Χρειάζονται χίλιες φωνές για να πουν μια ιστορία»*

Παρουσίαση βιβλίου Τόνυ Αγκαστινιώτη σε Αθήνα και Καλαμάτα

του Σωτήρη Βλάχου

Η σημασία του βιβλίου

Στις συγκυρίες όπου το Αιγαίο βράζει και στην Κύπρο η προσπάθεια λύσης έχει φτάσει στο τέλος της, το αναπόφευκτο θα είναι η αύξηση του εθνικισμού. Σε τέτοιες συνθήκες το πρώτο και μεγάλο θύμα θα είναι η αλήθεια και το έδαφος θα στρώνεται για πολεμική σύγκρουση στην οποία τα σίγουρα θύματα θα είναι οι λαοί της Ελλάδας, της Τουρκίας, Ε/κ και Τ/κ.

Η αλήθεια της νήσου Κύπρου, όπως γενικά οι αλήθειες που αφορούν εθνικές ευθύνες, δεν θα βρεθεί σε κανένα επίσημο έγγραφο, ούτε σε σχολικά εγχειρίδια. Σε αυτή τη συγκυρία,  το ντοκιμαντέρ αλλά και το βιβλίο του Τόνι, αποκτούν μια ιδιαίτερη σημασία. Διότι ανατρέπουν το Ε/κ εθνικό αφήγημα πάνω στο οποίο έχει κτιστεί η επιχειρηματολογία ότι όλα τα δίκαια είναι Ε/κ και όλα τα άδικα των «βάρβαρων» προαιώνιων εχθρών μας, ότι οι Ε/κ ήταν πάντα άμεμπτοι και οι Τούρκοι της Κύπρου και γενικά οι Τούρκοι οι ένοχοι.

Το ντοκιμαντέρ και το βιβλίο καταπιάνονται με μαζικές σφαγές Τ/κ για τους οποίους υπάρχει η πιο αδιάψευστη μαρτυρία: ομαδικοί τάφοι Τ/κ. Μέχρι τώρα είμαι σίγουρος ότι όλοι γνωρίζατε ότι μαζικοί τάφοι στην Κύπρο αφορούν μόνο Ε /κ. Απλά είναι ένα μεγάλο ψέμα, μια πολύ συνειδητή απόκρυψη της αλήθειας από την Ε/κ πολιτική ηγεσία που γνώριζε.

Από το Σεπτέμβριο του 1974 τα Ενωμένα Έθνη είχαν γνωστοποιήσει στην Ελληνοκυπριακή Κυβέρνηση τις μαζικές σφαγές Τ/κ, την εξολόθρευση χωριών ολόκληρων, τις οποίες η Ε/κ κυβέρνηση δεσμεύτηκε να διερευνήσει. Μισό αιώνα παρά δύο χρόνια μετά οι έρευνες συνεχίζονται.

Η πολιτική ηγεσία των ελληνοκυπριών που ενημερώνει σε κάθε γωνιά του πλανήτη για τα δίκαια του αγώνα της, συγκαλύπτει όχι απλά δολοφόνους, αλλά κτήνη που έσφαξαν μαζικά γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένους. Και όχι μόνο αυτό. Τους επιβραβεύει. «Τι απέγιναν, θα διερωτηθεί ο Τόνι στο βιβλίο του,  οι δειλοί δολοφόνοι αμάχων; Σε ποιο τμήμα της μετανεξαρτησιακής δημόσιας υπηρεσίας βολεύτηκαν οι αυτουργοί αυτών των εγκλημάτων;»

«Τι απέγιναν αυτοί οι σπουδαίοι «πατριώτες», που χρόνια τώρα κάθονται στα καφενεία και κομπάζουν για τα ανδραγαθήματά τους; Μέσα σε ποια πολιτικά κόμματα έκτισαν τις καριέρες τους αυτοί που σφάγιασαν γυναικόπαιδα στη Μάραθα, στην Τόχνη, στο Παλαίκυθρο, στην Άσσια, στην Αγιά, στη Γιαλούσα;»

Αυτά συνέβησαν στο νησί της Κύπρου. Έκτισαν και κτίζουν καριέρες εγκληματίες και οι πολιτικοί τους απόγονοι.

«Για τους πλείστους από αυτούς, θα αναφέρει ο Τόνι, η λύση του Κυπριακού θα σηματοδοτούσε το τέλος του πολιτικού τους βίου. Η επιβίωσή τους στηρίζεται στην επικείμενη άφιξη των ‘βαρβάρων’».

Όμως για το Τόνι, «οι Τουρκοκύπριοι είναι εξίσου λαός μου, όπως και οι Ελληνοκύπριοι…».

«Πέρα από τα στενά όρια της γλώσσας και της σημαίας, λαός μου είναι όλη η ανθρωπότητα, όπου κι αν βρίσκεται στον πλανήτη, από τις κορυφές των Ιμαλαΐων μέχρι τις χαμένες φυλές του Αμαζονίου…».

«Όπου δεις πατέρα να ιδρώνει στο μεροκάματο, είναι ο πατέρας μου. Όπου δεις γυναίκα σε κάτεργο εκμετάλλευσης εργατών, είναι η μάνα μου. Όπου δεις βρέφος να θηλάζει, είναι το παιδί μου».

Δεν μένει όμως μόνο σε αυτές τις συγκλονιστικές, γεμάτες αγάπη για τον άνθρωπο δηλώσεις ο Τόνι. Δηλώσεις Ε/κ που εκπαιδεύτηκε, όπως όλοι μας, να μισεί κάθε τι τούρκικο σε μια Κύπρο μισάνθρωπης προπαγάνδας. Έβγαλε και τα πιο στέρεα πολιτικά συμπεράσματα: «Δεν υπάρχουν βάρβαροι λαοί αλλά βάρβαρες σχολές σκέψεις». Με τον εθνικισμό και φασισμό να αποτελούν τα πιο αντιπροσωπευτικά δήγματα.

Ο εθνικισμός στην Κύπρο φυσικά, όπως και οπουδήποτε αλλού, δεν είναι ασύνδετος με την οικονομική βάση της κοινωνίας, με οικονομικούς ανταγωνισμούς, με τα οικονομικά συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Είναι ο τρόπος για να συσπειρώνει κάτω από τη δική της ηγεμονία την εργατική τάξη στους ανταγωνισμούς της με τις άρχουσες τάξεις άλλων κρατών, είναι ο τρόπος για να φέρνει σε πέρας τη ταξική της επίθεση ενάντια στην δική της εργατική τάξη παρουσιάζοντας τον κίνδυνο του εξωτερικού εχθρού. Είναι ο τρόπος να υπερασπίζεται τα συμφέροντα της. 

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να ενταχθούν και όλα τα πιο κάτω. Μέσα στο πλαίσιο του πια είναι η οικονομική βάση του εθνικισμού.

Ρεκόρ πωλήσεων καταγράφει το βιβλίο «Η Συμμορία», του κύπριου συγγραφέα Μακάριου Δρουσιώτη. Ως συμμορία ο συγγραφέας θεωρεί τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη, το Υπουργικό του Συμβούλιο και τους πέριξ αυτού, που η «πώληση» ευρωπαϊκών διαβατηρίων σε χιλιάδες, κάποιοι από αυτούς αμφιλεγόμενες προσωπικότητες με εγκληματικό μητρώο, επέφεραν κέρδη στους ίδιους και τα γραφεία τους πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων.

Το προηγούμενο βιβλίο του Μακάριου Δρουσιώτη, «Έγκλημα στο Κραν Μοντάνα», συνάντηση κορυφής που έγινε το 2017, επιρρίπτει τις ευθύνες για την αποτυχία λύσης του κυπριακού αποκλειστικά στον Νίκο Αναστασιάδη. Όλα τα στοιχεία που χρησιμοποιεί είναι «εκ των έσω» μια και ο ΜΔ αποτέλεσε σύμβουλο του κύπριου Προέδρου μέχρι εκείνο το σημείο. Μια σειρά επώνυμοι, μεταξύ αυτών και άτομα που στήριξαν Νίκο Αναστασιάδη και τις δύο φορές που διεκδίκησε το αξίωμα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως και το Ακέλ, έχουν την ίδια άποψη.

Στην επιχειρηματολογία όλων αυτών ο Νίκος Αναστασιάδης και το επιτελείο του, επικαλείται την ανάγκη για εθνική ενότητα και κατηγορεί τους επικριτές του ότι δίνουν επιχειρήματα στον εχθρό, αφήνοντας να επικρέμεται η κατηγορία του προδότη -παραπέμπω σε όσα ανάφερα προηγουμένως για το ρόλο του εθνικισμού.

Μπροστά στην οριστική διχοτόμηση

Η οριστική διχοτόμηση φαίνεται πια να είναι η τελική διευθέτηση του εθνικού ζητήματος στην Κύπρο. Με την ελληνοκυπριακή πολιτική ηγεσία  να κουβαλά την αποκλειστική ευθύνη όσον αφορά την περίοδο μετά τις μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις των Τουρκοκυπρίων του 2002 -3. Αυτές οι κινητοποιήσεις ήταν ένα συγκλονιστικό γεγονός που μόνο επιγραμματικά μπορούνε τώρα να αναφέρουμε. Ότι ταξικό υπήρχε στην Τ/κ κοινωνία, όλα τα κόμματα που εντάσσουν τον εαυτό τους στην αριστερά, έφτιαξαν κοινό μέτωπο, την πλατφόρμα «Αυτή η Χώρα είναι δική μας» και διεξήγαγαν μια επική μάχη που ανάτρεψε τον Ντενκτάς, οδήγησε στο άνοιγμα των οδοφραγμάτων και απαίτησε τη λύση του κυπριακού στη βάση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.

Μετά την προδοσία αυτών των κινητοποιήσεων από την Ε/κ πολιτική ηγεσία που κάλεσε τους Ε/κ να απορρίψουν τη λύση επανένωσης με το Σχέδιο Ανάν, υπήρξε μια περίοδος όπου η λύση φαινόταν ακόμα ως εφικτή προοπτική.

Ο Νίκος Αναστασιάδης όμως, με την αποχώρηση του από τις συνομιλίες στο Κραν Μοντανά το 2017, έβαλε το στίγμα των προθέσεων του για αποτροπή της λύσης της ΔΔΟ με τον πιο σαφή τρόπο. Σε αυτές τις συνομιλίες η Τουρκική κυβέρνηση δέχτηκε για πρώτη φορά την κατάργηση της Συνθήκης Εγγυήσεων και του δικαιώματος της για μονομερή επέμβαση. Αυτή η στάση της Τουρκίας μαζί με την ύπαρξη του Ακκιντζί στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής  κοινότητας που σταθερά επιδίωξε τη λύση ΔΔΟ, κάνει την άρνηση του Αναστασιάδη να διαπραγματευτεί και την εγκατάλειψη των συνομιλιών ισοδύναμη με έγκλημα κατά της Κύπρου.

Όλη την επόμενη περίοδο ο Αναστασιάδης αρνήθηκε να έχει ξανά συνάντηση με τον Ακκιντζί και με την συνολική πολιτική του υπόσκαπτε όλα όσα είχαν συμφωνηθεί μέχρι τότε. Με αυτή του την πολιτική βοήθησε με αποφασιστικό τρόπο ώστε ο Ακκιντζί να χάσει τις εκλογές του 2019 από τον ομογάλακτο του Αναστασιάδη, Τατάρ, που «συνάντησε» τον Αναστασιάδη στην άρνηση ακριβώς της λύσης ΔΔΟ. 

Με τεράστιες τις ευθύνες της Ε/κ πολιτικής ηγεσίας, η οριστική διχοτόμηση φαντάζει πια αναπότρεπτη κατάληξη. Μόνο που το αποτέλεσμα της θα είναι πολύ διαφορετικό από ότι φαντάζονταν αυτοί που την επεδίωξαν. Η μη λύση, η διχοτόμηση, δεν θα αποτελέσει συνέχεια του στάτους κβο όπως το γνωρίζαμε. Η παγκόσμια οικονομική κρίση, ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι χωρίς προηγούμενο εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, η χωρίς προηγούμενο αστάθεια στη Μέση Ανατολή και τον Αραβικό κόσμο, στο ίδιο το Ισραήλ, στην ίδια την Τουρκία, τοποθετούν και την Κύπρο στο μάτι του κυκλώνα. Η αποτυχία λύσης, επανένωσης και ειρηνικής συνύπαρξης θα αποδειχτεί μοιραία.

Η κυβέρνηση Αναστασιάδη σχεδίασε και οργάνωσε την πορεία προς τη διχοτόμηση εξυπηρετώντας κατά κύριο λόγο δικά της οικονομικά συμφέροντα αλλά και  συμφέροντα πανίσχυρων διεθνών παικτών. Θα ήταν λάθος όμως να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι είναι αρκετή η απομάκρυνση της και η αντικατάσταση της από φιλολυσική κυβέρνηση για να αποκατασταθεί η κατάσταση.

Ακόμα και στις πιο ευνοϊκές συνθήκες για επίτευξη λύσης του Εθνικού ζητήματος στην Κύπρο, αυτές του 2004, με την Παγκόσμια οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης και την εξέγερση των Τουρκοκυπρίων να ανατρέπει το Ντενκτασσικό καθεστώς και να τρέπει τον εθνικισμό στην κοινότητα σε άτακτη φυγή, με την ελληνοκυπριακή κοινότητα σε πρωτόγνωρη διάθεση συναπάντησης με την τουρκοκυπριακή κοινότητα, υπήρξαν πανίσχυρες δυνάμεις που υπόσκαψαν την προοπτική.

Η ελληνοκυπριακή εκκλησία με τα τεράστια καταχωρημένα οικονομικά συμφέροντα της, το πανίσχυρο λόμπι των ξενοδόχων και άλλων κομματιών της αστικής τάξης, ο κρατικός μηχανισμός με ριζωμένη σε αυτόν την ιδεολογία του εθνικού κράτους των ελληνοκυπρίων, έπαιξαν ένα τεράστιο ρόλο στη αποτροπή της λύσης.

Αν όμως τότε, μέσα στις πιο ευνοϊκές δυνατές συνθήκες, δεν επιτεύχθηκε ο στόχος της επανένωσης, σήμερα, μέσα σε ένα εντελώς διαφορετικό τοπικό και παγκόσμιο πλαίσιο, μέσα σε ριζικά αναβαθμισμένους τοπικούς και διεθνείς ανταγωνισμούς, η λύση μέσα από τις παλιές μεθόδους, της διαπραγμάτευσης μεταξύ εθνικών στρατοπέδων, φαντάζει αδύνατη.

Σήμερα, όσο ποτέ προηγουμένως, η λύση μπορεί να αποτελέσει εφικτή δυνατότητα μόνο μέσα από την μετατροπή των αντιπάλων στρατοπέδων από εθνικά σε πολιτικά. Σήμερα φαίνεται όσο ποτέ προηγουμένως ότι η λύση μπορεί να είναι αποτέλεσμα μόνο της κοινής πάλης των δυνάμεων της λύσης και στις δύο πλευρές των οδοφραγμάτων, ενάντια στις δυνάμεις που στέκονται ενάντια στη λύση και στις δύο πλευρές των οδοφραγμάτων.

Σήμερα η λύση μπορεί να είναι αποτέλεσμα της κοινής πάλης της αριστεράς και της εργατικής τάξης στις δύο πλευρές των οδοφραγμάτων.

* Ομιλία Σωτήρη Βλάχου στη παρουσίαση του βιβλίου που έγινε σε Αθήνα και Καλαμάτα το Νοέμβριο του 2022